Ekzistenca dhe liria te Kierkegaardi
Menyra ne te cilen Hegeli luan me konceptet nuk e angazhon ekzistencen konkrete dhe nuk na con ne njohjen e vetvetes. Kjo ishte optika ne te cilen Kierkegaardi e kritikon Hegelin. Te ekzistosh nuk mund te permblidhet ne konceptin “ ekzistoj “. Nuk mund te jepet nje perkufizim per kete koncept, megjithese kjo do te ishte nje rrugedalje per ekzistencen njekohesisht. Ne mendojme sepse ne ekzistojme dhe jo e anasjellta. Cdo ide qe rrjedh nga kjo e dhene eshte e kufizuar. Ekzistenca eshte realiteti themelor i njeriut. Kierkegaardi niset nga parimi qe energjia dhe serioziteti qe percakton kete ose ate zgjedhje karakterizojne qendrimin e pershtatshem perballe jetes, qendrim qe na ve automatikisht ne relacion me origjinat tona : qellimin e Zotit. Kjo eshte detyra e njeriut : jo vetem qenia, por ne nje menyre specifike, infiniti duhet te paraqitet si infinit ne ekzistencen kalimtare. Infiniti dhe pavdekshmeria jane te vetmet siguri. Ekzistenca lidhet me shfaqjen e lirise se pergjithshme te nje subjekt. Veprimi i njeriut realizohet nga ajo qe ka ndodhur ne zemer te subjektivitetit, dhe kjo eshte arsyeja pse ai merr pergjesesi mbi veten. Hegeli theksonte se gjithcka qe ekziston duhet te gjeje ne te vendin dhe justifikimin e vet. Por Kierkegaardi pohon jo vetem vleren absolute te cdo individi, pra te subjektivitetit individual, por edhe vete te cdo casti te perjetuar. Ne jemi te lire te percaktojme cilesine e ekzistences sone. Kierkegaardi na ve megjithate ne ruajtje kunder iluzionit te autonomies qe do te mund te shpalosej aty. Ne mund te vendosim vete te marrim persiper jeten tone. Megjithate, paradoksi i ekzistences qendron ne faktin se ne duhet te perpiqemi ne cdo rast te gjejme nje ekuliber me Zotin per te cilin ne jemi te hapur dhe qe na percakton. Ajo qe perben destinimin tone eshte se ne jemi te varur. Njekohshmeria ndermjet kuptimit dhe deshires trashendentei, i iken, i shpeton mendimit. Ne momentin ku mendimi lind, ai eshte i asgjesuar nga ekzistenca. Ja pra, perse Kierkegaardi flet per kete paradoks. Paradoksi i lirise gjendet ne faktin qe ne besojme me vetedije lirine tone te Zoti, i cili na imponohet. Te besuarit nuk qendron mbi arsyen, por ai eshte nje kerkim ne boshllek, i inspiruar nga besimi. Prandaj dhe besimi eshte perfundimisht i pasigurt ne cdo moment drejt pavdekesise. Liria eshte, pra, nje qendrim ekzistencial. Njeriu nuk eshte i lire te jete nje tjeter nga vetvetja, perkundrazi, ai eshte i lire te beje te duket (se eshte) te qenet nje tjeter. Ne rastin e dyte ai ka nje raport te keq me vetveten. Koshient qe te mos jete ne akord me natyren e tij te vertete, ai zhytet ne ankth, ne agoni. Ai nuk mund ta ndreqe kete situate vecse me anen e vullnetit. Nese ai deshton, eshte i lire te deshperohet. Liria e vertete supozon se nuk ka doreheqje nga alternative e lirise ne pranimin e asaj qe transcedeton.
Punoi: Adela Kaptelli
Tuesday, October 20, 2015
Friday, January 30, 2015
Ese: Milosao e Rina
Nese papritur para meje do gjendej xhindi me llamben magjike e do me kerkonte nje deshire, pa hezituar do deshiroja te me kthente pas ne kohe ,ne epoken kur mes lufterash e betejash te pergjakshme , mes vuajtjesh ,konfliktesh dhe hendeqesh sociale do lindte dashuria e paster mes Milosaos e Rines .
Ja pra nje prekje e llambes dhe bam gjendem ne mes te qytetit te Shkodres I pushtuar dhe rrethuar nga tanke , makina lufte dhe tela gjembash .Shoh cdokend por askush nuk me sheh ,prek gjithcka po asgje s’me afrohet dot .Jam inekzistente mes ekzistences .Jam udhetare ne kohe e hapesire .
Eci ne rrugicat e shtruara me kalldrem dhe ja tek I shoh te kroi I dashurise dy te rinjte Milosaon e Rinen teksa flasin e perqafohen me njeri-tjetrin . Sa e fuqishme eshte e ndjenja qe I lidh ata !Me e fuqishme se lufta ,me e fuqishme se rregullat e traditat e kohes .Ky cift te rinjsh eshte nje ringjallje ne nje kontekst tjeter e Romeos dhe Zhuljetes , nje rikrijim I dashurise shekspiriane dhe nje prove per te gjithe ata qe nuk besojne tek magjia e dashurise ,ndjenjes me sublime qe ,mund te lidhe dy njerez .Cfare po ndodh ? Perse vasha e bukur po derdh lotet e saj si kristal? Pse befas buzeqeshja u zevendesua nga nje hije trishtimi ? Ku humben te qeshurat ,ku u zhduk lumturia ?Perse perqafimi qe trimi I dha vashes duket si perqafimi I lamtumires ? Shoh Milosaon qe merr shpaten e tij , flamurin kuq e zi dhe hipen ne kalin e bardhe duke lene nje pjese te zemres se tij tek e dashura e shpirtit. Niset kali I bardhe me vrap dhe nje leter I bie trimit nga dora .Kali zhduket mes pluhurit te rruges dhe letra mbetet aty .Nxitoj per ta marre dhe pas disa castesh e gjej veten ne shtepi te rrethuar nga librat dhe letrat e mija .Me sa duket afati I magjise perfundoi. Per cudi ne dore kam letren qe me ngeli nga e shkuara tashme e destinuar per tu lexuar nga une .
“Vajze e zemres sime syte e tu si drite s’dua ti shoh me lot . Ne te dy nuk kemi humbur asgje dashurine e kemi edhe pse do e jetojme ne bote te ndryshme .Ti e di qe nese peshes se botes do I shtoja diellin,yjet dhe henen perseri ti do peshoje me shume o diell I zemres sime . Dije qe nese nuk kthehem me vdekja ime do jete nder me te mirat sepse do vdes per memedhene .Mbase ky ishte dhe misioni im : te vdisja per kete toke qe me dha jete dhe te derdhja gjakun tim per flamurin e shqypes dykrenare. Me vjen keq qe nuk munda ti realizoja ato cka te premtova dhe cfare enderruam, por te dy e dime qe nuk mund te ishim te lumtur nese atdheu yne vuante . Per me te emblen vashe ---nga Milosao . “
Sapo mbarova se lexuari ndieva disa pika lot te me rreshqisnin ne faqe .Valle a ka dashuri te tilla sot ? A mund te kete sprovuar jeta dy te rinj ashtu sic I sprovoi keta? A mund te ushqeje dikush nja dashuri kaq ta madhe per atdheun e per te dashurin e zemres? A mund te rilinde nje lidhje e te tilla permasave ne ditet e sotme ?
Mes pyetjesh te shumta dhe emocionesh te medha arrij ne perfundimin se ta perjetosh dashurine eshte fat, por te perjetosh dashurine qe Milosaoja kishte per vajzen e zemres dhe memedhene eshte padyshim e paperseritshme ..
________________
Faleminderit Ina
Ja pra nje prekje e llambes dhe bam gjendem ne mes te qytetit te Shkodres I pushtuar dhe rrethuar nga tanke , makina lufte dhe tela gjembash .Shoh cdokend por askush nuk me sheh ,prek gjithcka po asgje s’me afrohet dot .Jam inekzistente mes ekzistences .Jam udhetare ne kohe e hapesire .
Eci ne rrugicat e shtruara me kalldrem dhe ja tek I shoh te kroi I dashurise dy te rinjte Milosaon e Rinen teksa flasin e perqafohen me njeri-tjetrin . Sa e fuqishme eshte e ndjenja qe I lidh ata !Me e fuqishme se lufta ,me e fuqishme se rregullat e traditat e kohes .Ky cift te rinjsh eshte nje ringjallje ne nje kontekst tjeter e Romeos dhe Zhuljetes , nje rikrijim I dashurise shekspiriane dhe nje prove per te gjithe ata qe nuk besojne tek magjia e dashurise ,ndjenjes me sublime qe ,mund te lidhe dy njerez .Cfare po ndodh ? Perse vasha e bukur po derdh lotet e saj si kristal? Pse befas buzeqeshja u zevendesua nga nje hije trishtimi ? Ku humben te qeshurat ,ku u zhduk lumturia ?Perse perqafimi qe trimi I dha vashes duket si perqafimi I lamtumires ? Shoh Milosaon qe merr shpaten e tij , flamurin kuq e zi dhe hipen ne kalin e bardhe duke lene nje pjese te zemres se tij tek e dashura e shpirtit. Niset kali I bardhe me vrap dhe nje leter I bie trimit nga dora .Kali zhduket mes pluhurit te rruges dhe letra mbetet aty .Nxitoj per ta marre dhe pas disa castesh e gjej veten ne shtepi te rrethuar nga librat dhe letrat e mija .Me sa duket afati I magjise perfundoi. Per cudi ne dore kam letren qe me ngeli nga e shkuara tashme e destinuar per tu lexuar nga une .
“Vajze e zemres sime syte e tu si drite s’dua ti shoh me lot . Ne te dy nuk kemi humbur asgje dashurine e kemi edhe pse do e jetojme ne bote te ndryshme .Ti e di qe nese peshes se botes do I shtoja diellin,yjet dhe henen perseri ti do peshoje me shume o diell I zemres sime . Dije qe nese nuk kthehem me vdekja ime do jete nder me te mirat sepse do vdes per memedhene .Mbase ky ishte dhe misioni im : te vdisja per kete toke qe me dha jete dhe te derdhja gjakun tim per flamurin e shqypes dykrenare. Me vjen keq qe nuk munda ti realizoja ato cka te premtova dhe cfare enderruam, por te dy e dime qe nuk mund te ishim te lumtur nese atdheu yne vuante . Per me te emblen vashe ---nga Milosao . “
Sapo mbarova se lexuari ndieva disa pika lot te me rreshqisnin ne faqe .Valle a ka dashuri te tilla sot ? A mund te kete sprovuar jeta dy te rinj ashtu sic I sprovoi keta? A mund te ushqeje dikush nja dashuri kaq ta madhe per atdheun e per te dashurin e zemres? A mund te rilinde nje lidhje e te tilla permasave ne ditet e sotme ?
Mes pyetjesh te shumta dhe emocionesh te medha arrij ne perfundimin se ta perjetosh dashurine eshte fat, por te perjetosh dashurine qe Milosaoja kishte per vajzen e zemres dhe memedhene eshte padyshim e paperseritshme ..
________________
Faleminderit Ina
Subscribe to:
Posts
(
Atom
)
