Ese: Të gabosh është njerëzore, të falësh është hyjnore

Gabimi do të ishte  më mirë  sikur të  mos ekzistonte  fare, por kjo gjë është e pamundur. Gabimi lind nga vetë jeta që ne e jetojmë, një jetë e cila është përplot e përplot  e mbushur me vaj që nga dita kur  ti linde e deri në momentin kur ti të vdesësh.

Këta lotë   krijohen nga ti , nga unë  edhe nga të  tjerët  duke gabuar, e  këto gabime vazhdojnë  e vështirë  që ndalen sepse atëherë  në zemrën  tënde  ka  hyrë një  urrejtje, një  urrejtje  e cila  është  burim  i trurit  të errët  dhe  zemrës  së  prishur  që  të mëson  të  gabosh  edhe më  shumë.

E di  gabove  pa  dëshire  ndoshta, por lëndove mijëra  zemra, ndoshta edhe  i  ka vrarë shumë  njerëz  gabimi  yt, përse atëherë nuk  mundohesh  ta largosh  urrejtjen, e me buzëqeshje ta mposhtësh  edhe ta  largosh  urrejtjen, e me buzëqeshje ta mposhtësh  edhe  ta largosh njëherë e përgjithmonë  gabimin, gabimin të cilin edhe ti nuk e harron  e e ke të  mbyllur  në  zemrën  tënde  me  plot  mllef  e nuk  mund ta  largosh  dot.

Një plagë shpirtërore  që ti  e  ke krijuar  nga gabimi  mund  ta  shuaj  vetëm  dashuria  e  madhe  e  atij  që të  falë.

Dikur ai  gaboi e unë  e fala  e  mësova  që të falë,  ndërsa  tani  ai  të  falë  ty  e  të mëson  që duhet të  falësh.

Tani  ai  të  fali  vazhdo  buzëqeshë  shpeshë dhe  shumë, fitoje  dashurinë time, të atij, edhe të tjerëve, por  kapërdij  gabimet  që tani  të  tjerët  bënë tek  ti,vlerësoje  të bukurën,shiko

Ese letrare: 70 Vjetori i Clirimit

Kalojnë vite, kalojnë edhe shekuj e kujtimi për dëshmorët mbetet i freskët në mendjet e zemrat tona, në kujtesën tonë historike. Brezat që vijnë do t’i mbajnë në zemër dëshmorët, për t’i bërë ata flamuj qe valviten rrugëve e shesheve tona të lirisë.

Liria ndërtohet me jetë, ndërtohet me gjak, ndërtohet me dëshmorë. Kurse, dëshmorët janë nderi dhe krenaria e popullit tonë martir. E popullit që synoi ta fitojë lirinë shekuj me radhë duke luftuar me gjak. Dëshmorët janë ndërgjegjja më sublime dhe vetëdija, e ngritur lart, deri në piedestalin e vetëflijimit.

Ata jetuan për ne. I kemi ne token tone te perbashket shqiptare gjithkund e gjithherë. Me një diell në gji, me një rreze në ballë. Lundrojnë mbi detin e gjakut të flijuar për liri.Në paqe e në luftë, në fushë e në mal. Sa shumë shqiptare që festojne sot për 70 vjetorin e madh te lirise se shqiponjes qe fluturon ne qiellin atdhetar. Gëzim e hare në çdo anë. Dëshmorët u ngjallën sot dhe festojnë bashkë me ne pas 70 vjetesh te lira

Ese paraqitese shkak-pasoje: Marredhenia qe ka njeriu me mjedisin

Ese paraqitese shkak-pasoje.

Tema : Marredhenia qe ka njeriu me mjedisin.

Por ne kohet e sotshme njerzit nuk dine ta mirembajne mjedisin.prandaj.............Njeriu duhet te jetoje ne mjedis te paster e jo te ndotur nga mbeturinat.Ne mjedis ajri eshte kryesori. Nese ai eshte i ndotur nuk kemi shendetin e mire.
Ujrat e zeza jane shume te demshem ne mjedis.Njeriu duhet te jete shume i kujdesshem per te mos e ndotur dhe te beje sa me shume  gjelberime dhe lulezime por edhe te bej parqe te gjelberta e   te tjera te mira per natyren.
Mjedisi eshte ceshtje shume  e rendesishme per femijet, te rriturit e te moshuarit. Nga  ai fitojme shendetin. Gjithashtu mjedisi duhet te jete  i mbrojtur nga mbeturinat e ndryshme si ato te ngurta,te lengeta dhe ato te gazta.

Ne mjedis ka shum tym nga fabrikat,makinat e shume ndotje te tjera.
Mjedisi duhet te jete me i paster sec eshte, mbeturinat duhet te hidhen ne vendin e caktuar jo ne rruge apo ne parqe .
Per mjedisin duhet te kujdesemi te gjithe dhe te vendosim sa me shume  rregulla.

Ajri, toka, ujrat e lumenjve, liqeneve, deteve e oqeaneve, ujrat nentokesore dhe gjithcka  ku jeton dhe ndikon tek njeriu perbejne mjedisin rrethues.
Sot zhvillimi i vrullshem ekonomik i botes e civilizimi i saj, krahas progresit te madhe qe kane sjelle, kane nderhyre edhe ne demtimin ,ku me shume e ku me pak, te mjedisit tone rrethues.
Sot, mjedisi ku zhvillohet aktiviteti i botes se gjalle, eshte shume i ndotur me produkte e mbeturina te shumellojshme,nder to vendin kryesore e zene mbetjete kimike  apo sic i njohim ndryshe,kimikatet dhe mbetjet radioaktive.

Analize letrare: Kronike ne gur - Ismail Kadare

Romani Kronikë ne gur nga Ismail Kadare kritike letrare

Ne romanin ,,Kronikë në gur” (1971), tema e Luftës Nacionalçirimtare është parë nga I. Kadareja në një aspekt tjetër. Vepra në thelb nuk është një roman për luftën, edhe pse ngjarjet që përfshihen nga pikëpamja kohore i përkasin asaj periudhe dhe janë parë në dritën e atyre proceseve e përmbysjeve që solli revolucioni popullor në jetën e shoqerise shqiptare.

Brendinë ideore të romanit Kronikë në gur e formon mohimi i botës së vjetër me gjithë amullinë dhe mentalitetin e saj të ndryshkur, i provincializmit në shfaqjet e tij më tipike. 

Imtësitë që krijojnë sfondin historik dhe japin atmosferën e jetës mendore e politike të kohës kur kishte nisur lëvizja çlirimtare antifashiste e masave popullore, e udhëhequr prej komunistëve, çastet dhe episodet e shkëputura nga lufta, pamja e pertëritjes që sjell revolucioni në kontrast me tërë atë botë të mykur dhe të fosilizuar, ndihmojnë të zbulohet në mënyrë me të mprehtë vlera artistike e veprës.
      
Romani Kronikë në gur është ndërtuar si një këmbim pamjesh e skenash nga jeta e një qyteti, në dukje të palidhura midis tyre.

Nga ana e jashtme ato i lidh figura e rrëfimtarit të ngjarjeve, të cilat në përceptimin e heroit, marrin trajta të gjithfarshme dhe shfaqen herë në forma e përpjesëtime hiperbolike, here groteske e herë simbolike.

Për ngjarjet rrëfehet në mënyrë naive, por pas këtij naiviteti prej fëmije fshihet një ironi therrëse, cka ka përcaktuar edhe disa nga veçorite e stilit të kësaj vepre.

Dukurite tipike të një mjedisi provincial e të prapambetur, të një jete që vërtitet në një qark thashethemash, paragjykimesh, bestytnish e zakonesh prapanike, janë zmadhuar në lentën e shkrimtarit dhe kanë dalë ne pah me tërë shëmtinë dhe karakterin e tyre regresiv.

Këtë botë që po jepte shpirt, megjithëse përpëlitej me deshpërim për t’i shpëtuar dënimit të historisë, shkrimtari e ka pasqyruar me ngjyra të gjalla, me anë imtësish që, edhe pse janë marrë nga një realitet konkret, humbasin konkretësinë e tyre të drejtpërdlrejtë dhe fitojnë një kuptim simbolik.


Vetë jeta e qytetit ku shkrimtari ka vendosur ngjarjet simbolizon në një kuptim me të gjerë jetën e varfër ne çdo pikëpamje të shoqerisë shqiptare e që u vu në lëvizje dhe e çau guaskën brenda së cilës gjëllinte, vetëm kur komunistët zgjuan masat e përgjumura dhe të drobitura nga zgjedhja shekuuore ekonomike e shpirtërore dhe i drejtuan energjitë e tyre në hullinë e luftës kundër fashizmit dhe kundër gjithë botës së vjetër.

Dinamizmi i brendshëm i vepres buron prej kësaj ndeshjeje të ashpër midis forcave të errësirës dhe filizave të reja që sapo kanë buluar në jetën e shoqerisë dhe që përfaqësojnë progresin dhe të ardhmen e saj.

I. Kadareja nuk pershkruan skena dhe pamje konkrete nga lëvizja antifashiste e masave popullore; ai jep vetëm disa çaste që transmetojnë parandjenjën e përmbysjes së madhe që po afrohej dhe reaksionin e botës së vjetër ndaj kësaj ngjarjeje.

Nga kjo pikëpamje është kuptimplotë gjesti makabër i shehut, i ciii, kur pa se partizanët po hynin në qytet, nxjerr sytë me gozhdë, duke bërtitur: ,,Nuk dua të shoh komunizmin”.

Në kontrast me tërbimin e forcave të errësirës, shkrimtari ka dhënë përmes imtësish shprehëse entuziazmin me të cilin i pret populli çlirimtaret.

Përqasja e diellit dhe e horizonteve të hapura me komunizmin i jep romanit një tingull optimist dhe forcon idenë e rolit të madh të revolucionit popullor që e nxori vendin nga errësira mesjetare në udhën e gjerë të socializmit, të progresit dhe të emancipimit të vërtetë.


Romani ,,Kronikë në gur” ka një kompozicion origjinal.

Ai i ngjan një poliedri, çdo faqe e të cilit, si pjesë organike e së tërës, plotëson idenë dhe kuadrin e përgjithshëm të veprës.

Forca e fjalës artistike e Ismail Kadaresë, figuracioni i gjallë dhe lakonizmi i shprehjes, spikat dhe në romanin Kronikë në gur si tipar i prozës së tij.

Subjekti : Eugjen Onjegini - Pushkin

Kjo vepër mbështëtet mbi tre personazhe kryesore: dy djem djaloshi aristokratik Eugjen Onjegin, që vjen sallonet mondane te kryeqytetit, dhe poeti romantik Vladimir Lenski, i ri aristokrat nga provinca: dy vajza, motrat Tatjana dhe Ollga Larina, qe banojne ne nje province me Lenskin, te fejuarin e Ollges. Dy motrat kane natyre te ndryshme nga njerea-tjetra: Ollga është nje vajze e gjalle e capkene, kurse Tatjana shpirtbute e elankolike. 

Nga ana tjeter Onjegini është nje i ri i edukuar sipas modes se aristokracise franceze te gjysmes se pare te shekullit XIX, ai paraqitet si nje "dandi" skeptik, egoist, disi i zymte dhe i velur nga jeta, meqenese ndihet i papershtatshem me mjedisin ku është rritur dhe disi i "tepert". Onjegini ka ardhur nga Peterburgu per te kaluar veren ne province, ku ka pronat e familjes. Ketu ai ze miqesi me Lenskin i cili e prezaton motrave Larina.

Tatjan bie menjehere e dashuri me djaloshin e ri dhe nuk pret qe ky tja shprehe dashurine, por ajo e hedh vete hapin e pare dhe ia shpreh dashurine Onjeginit ne nje leter te mrekullueshme, ku shfaqet tere ndjeshmeria dhe bota shpirterore e vashes se re. Onjegini ia kthen pergjigjen me nje leter te ftohte e moralizuese, duke i

Subjekti : Manteli- Gogol

Në këtë novelë personazhi kryesor është Akaki Akakieviç (një nëpunës i thjeshtë,i pakët nga trupi,pak si i vrarë lije,pak si kuqal,pak si tullac aty mbi ballë,me ca rrudha në të 2 faqet).Ai punonte në një dikaster prej shumë kohësh dhe merrej me kopjimin e dokumenteve që i jipnin.Nëpunësit e rinj talleshin me të,bënin shakara,tregonin trillime për të dhe për zonjën e shtëpisë ku rrinte Akaki Akakieviçi,një plakë nja 70 vjeçe.Thoshnin se ajo e rrihte,e pyesnin se kur kishte në mendje të martohej me plakën,i hidhnin copa letre në kokë duke i thënë se binte borë.Por Akaki Akakieviç nuk fliste kurrë,vetëm kur ngacmimet beheshin aq të mëdhaja sa nuk e linin të punonte ai thoshte vetëm:"Pse më ngisni?Më lini reha t!"
Akaki Akakieviç e donte aq shume punën e tij saqë njëherë ,kur nje drejtor zemërmirë donte ta shpërblente atë për vjetërsinë në punë i dha një punë të thjeshtë,por me rëndësi më të madhe sesa puna qe ai bënte,ai e refuzoi duke thënë:"Jo,nuk e bëj dot.Më mirë më jipni diçka për të kopjuar."

Nuk përkujdesej fare për rrobat që vishte;uniforma e tij e kishte humbur ngjyrën e parë të gjelbër dhe kishte marrë një ngjyrë si të zbardhur e të kuqëremtë,sikur të ishte pluhurosur me miell.Jakën e kishte aq të ngushtë e të ulët saqë qafa,megjithëse nuk ishte shumë e gjatë,i dilte nga jaka dhe dukej si qafë lejleku.
Sapo dilte nga puna,ai shkonte menjëherë në shtëpi,hante çfarë të gjente dhe kur e ndjente se ngopej ai çohej dhe vazhdonte të kopjonte shkresat e punës.Akaki Akakieviçi nuk dilte asnjëherë pasditeve si cdo njeri tjetër por punonte i mbyllur në shtëpi.Mbasi kopjonte sa i donte zemra,binte të flinte i kënaqur,duke u menduar me buzën në gaz:ç'do t'i dërgonte vallë ,perëndia nesër për të kopjuar?Rroga e tij ishte qesharake,vetem 400 rubla ne vit.
Një ditë ai vuri re se manteli i tij ishte ngrënë e holluar si sitë në disa vende.Stofi ishte vjetëruar kaq shumë sa dukej tejpërtej,astari ishte ronitur aq shumë sa era shkonte tej e matanë.Të gjithë në zyrë talleshin me mantelin e Akaki Akakieviçit.Madje ata nuk e quanin atë"mantel",por"dolloma".Kështu që ai vendosi ta shpjerë mantelin tek rrobaqepsi Petroviç.Edhe pse Akaki i shkoi t'i lutej shumë herë që t'ia rregullonte mantelin e vjetër(kjo sepse ai nuk kishte mjaftueshëm para për të qepur një të re)Petrovici nuk pranoi dhe me disa kursime të tij dhe duke pakësuar shpenzimet e jetesës te pakten per një vit,Akaki mundi të qepte një mantel të ri.

Kur shkoi në dikaster me mantelin e ri,të gjithë e uruan dhe me këtë rast punonjësit e dikasterit u mblodhën në shtëpinë e ndihmësshefit për të pirë caj e për të luajtur së bashku.Rreth orës 12 të natës Akaki u nis për të shkuar në shtëpi,por rrugës atij i vodhën gjënë më të shtrenjtë që kishte(mantelin e tij).Për ta gjetur atë ai i kërkon ndihmë një gjenerali,i cili e trajtoi shumë keq Akaki Akakievicin.

Pas kësaj ngjarjeje Akaki u sëmur rëndë dhe pas pak ditësh vdiq.Nëpër Petërburg,nisën të hapen thashetheme se në urën Kanklin,bredh natën një i vdekur me fytyrë nëpunësi që kërkon një mantel të grabitur.Një nga nëpunësit e dikasterit e kish parë me sytë e tij të vdekurin dhe e kish njohur menjëherë se ishte Akaki Akakievici. Ky i vdekur i kishte dalë njëherë edhe gjeneralit dhe i kish marrë mantelin.Që nga ajo natë fantazma nuk u duk më.Sic duket,manteli i gjeneralit i vinte shumë mirë pas trupit.

RAJONI JUGOR I SHQIPERISE - GJEOGRAFI

RAJONI JUGOR
Rajoni Jugor gjendet ne jug te vendit dhe ka daLje te gjere ne detin e ngrohte te Jonit. Kjo pozite gjeografike kushtezon tiparet me te shprehura mesdhetare te klimes, te hidrografise dhe te bimesise se rajonit. Ne te njejten kohe kjo pozite gjeografike eshte shume e pershtatshme per zhvillimin ekonomik, sepse lidhet me rruge automobilistike me rajonet e tjera te vendit dhe me Greqine, kurse nepermjet detit ai lidhet Iehtesisht me shtetet e tjera te botes. KUSHTET NATYRORE
Rajoni Jugor ka ndertim gjeologjik dhe reliev me te thjeshte se rajonet e tjera malore te vendit. Ne te nderthuren vargjet malore te perbera nga gelqeroret me lugnat e perbera nga terrigjenet. Me kete ndertim gjeologjik lidhen pasurite nentokesore si: nafta, qymyrguri, fosforitet, materialet e ndertimit etj.
Vargjet malore dhe luginat lidhen me gryka te ngushta dhe qafa, neper te cilat kalojne rruget automobilistike. Relievi i ketij rajoni perbehet nga vargjet malore, malesite, luginat dhe fushegropa e Delvines. Midis tyre permendim:
Malesia midis Tomorit dhe Melesinit shtrihet ne verilindje te lugines se Vjoses dhe te Dishnices (dege e saj). Malet e saj me te larta perbehen nga gelqeroret, me te cilat lidhen format e thepisura dhe proceset e karstit. Ne veriperendim fihlon me maim e Tomorit (2417 m), me ngritje te menjehershme dhe forma te shumta karstike dhe akulinajore. Vazhdon me malin e Kulmakut dhe malesine e Dangellise, me reliev shume te copetuar dhe zhvillim te madh te erozionit. Ne juglindje mbyllet me malin e Postenanit dhe te Melesinit. Luginat e kesaj malesie shpesh marrin formen e kanioneve: i Osumit, Lengarices (dege e Vjoses) etj.
Vargjet malore midis Vjoses se Siperme dhe Drinosit perbehen nga vargu malor Trebeshine - Dhembel - Nemercke dhe Shendelli - Lunxheri - Bureto. Lartesia me e madhe shenohet ne majen e Papingut thalit te Nemerckes. Midis tyre

RAJONI JUGLINDOR I SHQIPERISE- GJEOGRAFI

KUSHTET NATYRORE
Rajoni Juglindor shtrihet ne jug te lugines se Shkumbinit te Mesem dhe arrin deri ne Leskovik. Ai ka pozite gjeografike shume te pershtetshme per zhvillim ekonomikm sepse lidhet me rruge automobilistike dhe bekurudhore me rajonet e tjera te vendit. Gjithashtu, nepermjet rrugeve automobilistike ai lidhet me rajonet e tjera shqiptare jashte kufijve te Republikes se Shqiperise, me ashtet e tjera fqinje dhe me vendet e tjera me ne lindje.
Ky rajon ka ndertim te larmishem gjeologjik, me te cilin lidhen pasurite e shumta minerare si: minerali i hekur-nikelit, minerali i kromit, nikel-silikatit dhe bakrit. Ne kete rajon gjenden edhe qymyrguri, lende ndertimi te shumta e te Iarmishme etj.
Relievi ka shtrirje te madhe ne drejtim vertikal (nga 200 m deri ne lartesine 2523 m ne Gramoz). Ai perbehet nga malet, gropat, fushegropat dhe luginat, te cilat nderthuren e nderpriten me njera-tjetren. Gropat, fushegropat dhe luginat lidhen me pragje, qafa dhe gryka, neper te cilat kalojne rruget automobilistike.
Malet formojne dy vargje kryesore: perendimorin dhe lindorin.
I pari (perendimori) fillon te gryka e Shkumbinit ne veri dhe, me nderprerje, vazhdon deri ne afersi te Leskovikut ne jug. Ne veri te tij ngrihen malet e Polisit dhe te Shpatit, qe ne jug bashkohen ne malin e Gurit te Zi, te Gurit te Topit dhe te Valamares. Ne vazhdimin jugor shtrihen njera pas tjetres malesia e Voskopojes, ku ndodhet fshati klimaterik me te njejtin emer, malesia e Vithkuqit dhe e Kolonjes, me reliev shume te copetuar.
Vargu i dyte (lindori) ne veri fillon me masivin e

ALPET SHQIPTARE - GJEOGRAFI

Kushtet natyrore

Alpet Shqiptare shtrihen ne veri te lumit Drin dhe ne perendim te rrjedhjes se poshtme te lumit Valbona (dege e Drinit). Ato perfshijne pjesen veriore te vendit dhe zene rreth 8% te tij; kane pozite gjeografike teper te izoluar, sepse rruget qe i lidhin ato me rajonet e tjera te vendit dhe trevat shqiptare jashte kufirit, jane te pakta dhe ne gjendje te keqe.
Alpet perbehen kryesisht nga gelqeroret, por gjenden edhe depozitime terrigjene dhe magmatike. Me kete ndertim gjeologjik lidhen pasurite minerare si: minerali i bakrit, boksitet dhe kuarcitet.
Alpet perbejne grumbullin malor me te fuqishem, me te larte, me te ashper dhe me te copetuar te vendit. Lartesia mesatare e tyre mbi nivelin e detit arrin ne 1500 m. Ketu ndodhen shumica e majave te Shqiperise me Iartesi mbi 2000 m.
Ne veshtrim te pare Alpet duken nje zone malore teper e ngaterruar, por nje udhetim ne brendesi te tyre te bind per te kunderten: kurrizet malore dhe shumica e luginave zene fill ne pjesen qendrore me te larte te Alpeve dhe shperndahen, duke u ulur, ne drejtim te rrethinave ne formen e rrezeve te nje rrethi te madh. Gjithandej te sheh syri kreshta e maja te mprehta dhe te dhembezuara, qe ngri hen menjehere rreth 2000 m mbi luginat e ngushta dhe te thella, plot me pragje dhe ujevara, kanione dhe gryka. Ky reliev kaq i ashper eshte resultat i ndertimit kryesisht prej shkembininjsh te forte, sidomos gelqeroresh, mbi te cilet kane vepruar akujt e dikurshem, ngricate e debora, ujerat rrjedhese etj.
Hyrja ne brendesi te Aspeve dhe lighja ndermjet pjeseve te tyre

Rajoni Verior dhe Verilindor i shqiperise - Gjeografi

Rajoni Verior dhe Verilindor shtrihet ne veri te lugines se lumit te Shkumbinit te Mesem dhe, duke perfshire relievin malor, vazhdon deri ne kufirin shtetCror verior dhe verilindor te Shqiperise me Maim e Zi, Kosoven dhe Maqedonine. Sic shihet, ky rajon, me i madhi (rreth 10000 km2), ka natyre shume te larmishme dhe shume te pasur (pasuri te shumta minerare, klimatike, ujore, pyjore etj.), me te cilat lidhen mundesite e medha te zhvillimit.
Natyra shume e larmishme, popullimi jo i njejte dhe shkalla e ndryshme e zhvillimit ekonomik bejne te mundur qe ne kete rajon te dallohen dy nenrajone: Alpet Shqiptare dhe nenrajoni verilindor.

RAJONI PERENDIMOR I SHQIPERISE - GJEOGRAFI

KUSHTET GJEOGRAFIKO-NATYRORE
Rajoni Perendimor ze pjesen pranadriatike te Republikes se Shqiperise nga Hani i Hotit ne veri e deri ne Vlore ne jug. Ne perendim rajoni laget nga deti Adriatik kurse ne lindje kufuri kalon nga rreza e Alpene ne veri drejt jugut, duke perfshire edhe sistemet kodrinore te Kerrabes, Dumrese, Mallakastres dhe kodrat e Vlores ne skajin e tij jugor. Brenda ketyre kufijve ky rajon ka shtrirje yeri-jug rreth 200 km dhe lindje-perendirn den ne 50 km. Ne drejtijm te lindjes, pegjate luginave te Shkumbinit e te Osumit, rajoni shtrihet deri ne Elbasan dhe Berat.
Ne Rajonin Perendimor mbizoteron relievi fushor i cili perbehet nga fusha te medha e mjaft pjellore, si per shembull: fusha e Myzeqese, fusha e Durresit dhe e Tiranes, fusha e Lezhes dhe e Shkodres etj. Kurse relievi kodrinor ze siperfaqe me te vogel dhe perbehet kryesisht nga grumbuj kodrinore mjaft te copetuar ne lindje (Kerraba, Dumreja, Mallakastra etj.) dhe nga disa vargie kondrinore ne brendesi (Rodon Vore-Kerrabe, Divjake-Ardenice etj.).
I gjithe Rajoni fushor Perendimor dallohet per klime te ngrohte, ngaqe shtrihet prane vijes bregdetare. Dimri eshte i bute dhe me lageshtire, kurse vera e nxehte dhe thate. Kjo klime favorizon kultivimin e kulturave te ndryshme bujgesore, por qe kane nevoje per ujitje ne stinen e thate te veres.
Pasuria ujore eshte e madhe. Pervec daljes se gjere to rajonit ne detin Adriatik, ne te kalojne dhe derdhen lumenjte me te rendesishem te gjithe trevave shqiptare, si: Buna, Drini, Mati, Shkumbini, Semani, Vjosa etj. Duke rrjedhur ne fushat e ketij, rajoni shtrati i ketyre lumenjve eshte i ceket dhe

VECORI TE PERGJITHSHME GJEOGRAFIKE TE SHQIPERISE - GJEOGRAFI

Pozita gjeografike
Republika e Shqiperise shtrihet ne Evropen Juglindore, ne pjesen perendimore te gadishullit te Ballkanit dhe ka dalje te gjere ne detet Adriatik dhe Jon. Ajo ndodhet midis koorclinatave gjeografike: 93o 38’ – 42o 16’ gjeresi gjeograflke veriore dhe 19o 16’ – 21o 04’ gjatesi gjeografice lindore. Picat me te skajshme te shtrirjes gjeografike to Republikes se Shqiperise jane: Vermoshi ne veri, Konispoli ne jug, ishulli i Sazanit ne perendim dhe fshati Vernik i rrethit te Devollit ne lindje.
Brenda kesaj shtrirjeje gjeografike, territori i Shqiperise arrin ne vije ajrore gjatesine prej 355 km nga veriu ne jug dhe 150 km nga perendimi, ne lindje. Gjatesia e pergjithshme e kufijve te Shqiperise arrin ne 1094 km, nga te cilet 658 km jane kufij tokesore, 316 km jane kufij detare, 72 km kufij liqenore dhe 48 km kufij lumore. Brenda ketyre kufijve siperfaqja a Republikes se Shqiperise eshte 28 748 km 2, qe do te thote dicka e perafert me siperfaqen e Belgjikes.
Shtetet kufitare me te cilat kufizohet Republika e Shqiperise, jane: Mali i Zi dhe Kosova ne veri, Republika ish-Jugosllave e Maqedonise ne lindje, Greqia ne juglindje dhe jug. Ne pergjithesi kufiri tokesor eshte malor dhe i veshtire per t’u kaluar. Kalimi i tij realizohet vetem nepermjet disa qafave malore dhe luginave lumore si: Hani i Hotit ne kufi me Malin e Zi, lugina e Drinit te Bardhe (Qafe Morini) dhe Qafa e Prushit ne kufirin me Kosoven, Qafe Thana dhe Shen-Naumi ne kufirin me Maqedonine, Kapshtica dhe Kakavia ne kufirin me Greqine etj.
Kufiri detar i Shqiperise ndodhet nga 780m (Kanali i Korfuzit) deri 27 km larg nga bregu i detit dhe kalon mespermes Kanalit te Otrantos ne detin Adriatik. Ky kanal e ndan Shqiperine nga Italia vetem me 72 km vije ujore. Gjatesia e vijes

VENDBANIMET NE SHQIPERI - GJEOGRAFI

VENDBANIMET
Vendbanimet jane elemente mjaft te rendesishme te hapesires gjeografike. Ato perfaqesojne ate pjese te territorit te rregulluar per te jetuar nje numer i caktuar banoresh. Menyra se si organizohet nje vendbanim, pamja qe ai merr, funksionet qe kryen etj., jane tipare qe shprehin edhe shkallen e zhvillimit te nje vendi. Tipat e vendbanimeve percaktohen mbi baze te kritereve administrative dhe juridike. Sipas madhesise dhe rolit te tyre, ato ndahen ne fshatra dhe ne qytete.

Ne Republiken e Shqiperise gjithsej ka 2967 vendbanime, nga te cilat vetem 67 jane qytete, kurse te tjerat (2900) jane fshatra.

Ne perqindje, rreth 58% e popullsise banon ne fshat dhe 42% ne qytet.
Ne Kosove ka 1445 vendbanime gjithsej, nga te cilat 26 jane qendra urbane.
Mesatarisht ne nje qender banimi banojne 1000 - 1100 banore, por kjo ndyshon sipas vendbanimeve. Ne ato qytetare banojne mesatarisht 17 000 - 19 000 banore, kurse ne ato fshatare, 700 -750 banore.
Fshatrat jane vendbanimet kryesore ne hapesiren e trevave shqiptare. Ne pergjithesi ato jane me numer te vogel popullsie dhe shtrihen kryesisht ne zonat kodrinore dhe malore. Ndertimi i tyre u eshte pershtatur kushteve te relievit dhe te klimes. Mbizoterojne shtepite njekateshe dhe muret prej guri. Fshatrat kryejne ne pergjithesi veprimtari te mirefillte bujqesore dhe blegtorale. Por ne nje pjese te mire te tyre jane ngritur edhe punishte dhe fabrika te vogla per perpunimin e prodhimeve bujqesore dhe blegtorale.
Sipas shtrirjes gjeografike, dallojme: fshatra malore, fshatra kodrinore dhe fshatra fushore. Dy te parat jane kryesisht te shperndara, zene siperfaqe te medha, por me numer te vogel banesash dhe banoresh. Kurse fshatrat fushore jane ne pergjithesi fshatra te dendura, me numer me te madh te banesave

BIMESIA DHE BOTA SHTAZORE E SHQIPERISE - GJEOGRAFI

BIMESIA DHE BOTA SHTAZORE
Ne Evrope trevat shqiptare radhiten ne vendet me llojshmeri bimore me te madhe, qe lidhet me ndryshimet e klimes, te tokave, te relievit etj. Ne rajonet perendimore dhe bregdetare mbizoterojne llojet mesdhetare te bimesise (mareja, shqopa, ilqja etj.), kurse ne brendesi te tyre, bimet e Evropes Lindore dhe Qendrore (dushku, ahu, bredhi, pisha e zeze etj.). Gjithashtu jane te shumta bimet endemike, pra bimet qe rriten vetem ne trevat shqiptare. Vetem ne Republiken e Shqiperise rriten rreth 30 te tilla.
Per shkak te mbizoterimit te relievit kryesisht kodrinoro-malor, qe kushtezon ndryshime te dukshme te klimes dhe te faktoreve te tjere, bimesia eshte e shkallezuar ne drejtim vertikal ne kater breza: brezi i shkurreve dhe i pyjeve mesdhetare; brezi i ahishteve dhe i haloreve dhe brezi i kullotave alpine.
Brezi i shkurreve dhe i pyjeve mesdhetare (deri rreth 700 m. Lartesi) gjendet ne trevat perendimore dhe jugperendimore. Pjesen e poshtme te tij e zene shkurret me gjelberim te perhershem (makiet) si: mareja, shqopa, xina, gjineshtra, dafina etj. Se bashku me keto shkurre rriten edhe disa drure te larte, si: selvia, valanidhi, pisha e bute dhe e eger etj. qe, ne disa raste, formojne pyje te vogla. Pjesen e siperme te brezit te shkurreve mesdhetare e zene shkurrct qe i rrezojne gjethet gjate stines se dimrit, si: shkoza e bardhe dhe e zeze etj.
Brezi i dushqeve shtrihet mbi brezin e shkurreve mesdhetare deri ne rreth 1000 m lartesi. Ka perhapje me te madhe se brezat e tjere bimore, sidomos ne brendesi te trevave shqiptare. Bimet me karakteristike te ketij brezi bimor jane: disa lloje dushqesh, bliri, frashri, malleza, panja, geshtenjna etj.
Brezi i ahut dhe i haloreve shtrihet mbi brezin e dushqeve deri ne rreth 1600 - 1800 m lartesi. Ahishtet, duke kerkuar me shume lageshti, jane me te perhapura ne malet e trevave veriore dhe lindore shqiptare dhe ne shpatet perballe veriut dhe lindjes. Ne shume zona ahishtet jane te perziera me haloret (bime qe e kane gjethen ne formen e gjilperes), si: pisha, bredhi etj. Ne kete brez ndodhen pyjet me te dendura, qe perbejne fondin kryesor te lendes se drurit.
Brezi i kullotave alpine shtrihet mbi brezin e ahut dhe te haloreve, ku, per shkak te temperaturave shume te uleta, rritet vetem bimesi barishtore dhe shume rralle shkurre te uleta. Zhvillimin me te mire bimesia barishtore e ka ne rajonet malore te trevave shqiptare veriore dhe lindore.
Pyjet me bimesi dhe bote shtazore me interesante e me mire te ruajtura jane shpallur parqe kombetare, ne te cilat eshte e ndaluar me ligj dhe prerje dhe nderhyrje e njeriut. Ne sektore te caktuar te tyre mund te behen vetem vizita turistike per te shijuar natyren e paster. Parqe te tilla ka ne Shqiperi (Thethi, Lura, Liogaraja etj.), ne Kosove (Berzovica etj.), ne trevat shqiptare ne Maqedoni (Galicica, Pelisteni) etj.

Bota shtazore
Pozita gjeografike e trevave shqiptare, shumellojshmeria e peizazheve gjeografike pasuria bimore, relievi i copetuar dhe pasuria ujerave te brendshme dhe bregdetare kane krijuar kushte per zhvillimin e nje bote shtazore te pasur dhe te larmishme, tokesore dhe ujore.
Bota shtazore tokesore perbehet nga gjitare te llojeve te ndryshme, si: urithi, qe gjendet ne zonat kodrinore dhe fushat bregdetare lakuriqi i nates, qe jeton ne koloni te medha ne shpella dhe zgavra; ujku, dhelpra, cakalli, shqarthi, ne brezin e dushkut dhe te ahut zardafi dhe kunadhja, ne zonat pyjore te larta; ariu i murme, ne pyjet e dendura te dushkut, ahut dhe pishes; macja e eger, ne pyjet e larta etj. Mjaft te perhapur jane gjitaret barngrenes ,si derri i eger ne brezin e dushkut dhe te ahut; lepuri i eger, ne zonat fushore dhe kodrinore me shkurre. Me rralle gjendet kaprolli ne brezin e shkurreve, ne dushkajat dhe ahishtet, si dhe dhia e eger ne brezin e kullotave alpine te disa maleve te larta.
Te shumellojshem jane shpendet shtegtare dhe te perhershem. Ndermjet tyre ka edhe shpende te rralle me vlera te vecanta, si: pelikani kacurrel, ne lagunen e Divjakes, kurse ne lartesite e maleve gjendet shqiponja.
Ne ujerat bregdetare gjenden lloje te ndryshme peshqish, si: sardelja, qefulli, levreku, kota dhe merluci, kurse ne ujerat e brendshme, trofta, korani dhe belushka ne (liqenin e Ohrit), qe dallohen per mishin e shijshem, dhe shume peshq te tjere, si: krapi, skobuzi, klenji ngjala etj. Gjenden edhe disa gjitare, Si: delfini (ne ujerat detare) dhe vidra.

Ndikimi i njeriut ne bimesine dhe ne boten shtazore

Pyjet dhe ne pergjithesi mbulesa bimore permiresojne cilesine e ajrit dhe te ujit, rregullojne regjimin e rrjedhjeve ujore, mbrojne token nga erozioni dhe perbejne mjedise ku jetojne shume kafshe te egra. Ato kane rendesi te madhe ekonomike, sepse prej tyre merren prodhime te shumta, sidomos lende druri per perdorim industrial, ndertim etj. Ne to mund te zhvillohet turizmi. Megjithate mbulesa bimore jo rralle eshte demtuar nga veprimtaria njerezore. Format e demtimit te saj jane te shumta: shpyllezimi i siperfaqeve te tera, duke i kthyer ato ne toka te punueshme; zjarret e shpeshta, prerjet dhe kullotja ne to e bagetise me ritme me te medha se rritja natyrore, si dhe demtimi i bimesise nga ndotjet e ajrit me gaze helmuese etj. Te gjitha keto ne shume zona kane shkaterruar mbulesen bimore dhe kane zvogeluar vazhdimisht siperfaqet pyjore. Me e demtuar eshte bimesia e shkurreve mesdhetare dhe e dushqeve. Kjo ka sjelle keqesimin e cilesise se ajrit dhe te ujerave, e ne mjaft raste eshte shoqeruar me pakesimin madje edhe me zhdukjen e shume llojeve te kafsheve te erga.
Mbulesa bimore dhe bota shtazore e trevave shqiptare eshte shume e larmishme. Veprimtaria e njeriut i ka demtuar dhe shkaterruar ato ne shume zona, duke rrezikuar shendetin e popullsise. Me cdo kusht duhet te mbrojme mbulesen bimore dhe boten shtazore.

LUMENJTE E SHQIPERISE - GJOGRAFI

LUMENJTE KRYESORE
Trevat shqiptare pershkohen nga nje rrjet i dendur lumenjsh, te cilet ne rrjedhjet e siperme kane karakter malor me rrjedhje te shpejte dhe force te madhe erozive, kurse ne rrjedhjet e poshtme kane karakter fushor.
Lumenjte rrjedhin ne drejtime te ndryshme dhe perfundojne ne kater dete: ne Adriatik, ne Jon, ne Egje dhe ne Detin e Zi.

Lumenjte qe derdhen ne detin Adriatik
Keta jane me te shumte dhe me te medhenj. Nder ta dallohen:
Drini (285 km) eshte lumi me i madh shqiptar dhe ne gjithe pjesen perendimore te Ballkanit. Ai formohet nga bashkimi i Drinit te Zi me Drinin e Bardhe. Drini i Zi del nga liqeni i Ohrit ne qytetin e Struges dhe derdhet ne liqenin artificial te Fierzes. Ai merr disa dege si p.sh. Radiken (Treva e Dibres). Drini i Bardhe buron nga malet e Zhlebit (Kosove), pershkon lugun e Dukagjinit dhe derdhet ne liqenin e Fierzes.
Lumi i Drinit, ne vazhdim, eshte kthyer ne nje zinxhir liqenesh artificiale (i Fierzes, i Komanit dhe i Vaut te Dejes), qe furnizojne me uje tri hidrocentrale te medha. Ai derdhet ne lumin e Bunes. Prurja mesatare vjetore e Drinit arrin 352 m3/sek, kurse maksimalja e regjistruar eshte mbi 5100 m3/sek.
Buna (44 km) eshte i vetmi lume fushor. Buron nga liqeni i Shkodres. Pasi bashkohet me Drinin, rrjedh ne nje shtrat teper te ceket dhe me dredhime te shumta. Perfundon ne detin Adriatik me nje delte shume te madhe. Prurja mesatare vjetore e Bunes arrin 670 m3/s, duke zene nje nga vendet e para

HIDROGRAFIA E SHQIPERISE - GJEOGRAFI

Pasuri te medha ujore
Uji eshte nje pasuri natyrore me vlera te medha kombetare. Ai ka perdorim te madh ne bujqesi, ne industri dhe per furnizimin e qendrave te banuara.

Pozita gjeografike ne brigjet e detit Adriatik dhe te detit Jon, kushtet klimatike, relievi i thyer, kryesisht kodrinoro-malor, perhapja e madhe e shkembinjve te pershkueshem nga uji dhe veprimtaria e njeriut kane kushtezuar pasurite e medha ujore dhe shumellojshmerine e tyre: dete, liqene, lumenj, perrenj dhe burime ujore.

Detet
Deti Adriatik dhe brigjet e tij shqiptare

Ky det shtrihet midis gadishullit Apenin ne perendim dhe gadishullit te Ballkanit ne Iindje, kurse kanali i Otrantos (72 km) e ndan ate me detin Jon. Deti Adriatik eshte i gjate 850 km (drejtimi verijug) dhe i gjere 203 km (lindje-perendim). Thellesia me e madhe e tij arrin 1590 m. Ne brigjet shqiptare ky det eshte i ceket.
Brigjet shqiptare te detit Adriatik kane gjatesi 380 km. Pjesa me e madhe e tyre jane brigje te uleta fushore me plazhe te medha (disa dhjetera kilornetra te gjata dhe deri ne disa qindra metra te gjera), me perberje rere shume te imet. Nder to dallohet plazhi i madh i Ulqinit, plazhi i Velipojes, Durresit, Divjakes, Vlores etj. Ne keto plazhe pushojne me - mijera turiste vendas dhe te huaj.
Ne kete bregdet gjenden edhe disa gjire, si: gjiri i Tivarit, i Drinit, i Durresit, i Vlores, shume te pershtatshem per porte detare. Ne to ndodhen edhe portet

ROLl I RELIEVIT NE DUKURITE NATYRORE, NE POPULLIMIN DHE NE ZHVILLIMIN EKONOMIK - GJEOGRAFI

Relievi dhe ndikimi i tij ne klime, hidrografi, toka dhe bimesi

Relievi i trevave shqiptare, qe eshte kryesisht kodrinoro-malor, teper i larmishem, me kontraste te medha dhe shume i copetuar, ndikon ne shume dukuri te klimes, te hidrografise, te tokave dhe te bimesise.
Ne klime relievi ndikon me lartesine e madhe mbi nivelin e detit, duke shkaktuar uljen e temperatures dhe rritjen e sasise se reshjeve, sidomos te debores. Ndikon gjithashtu me drejtimin mbizoterues veriperendim-juglindje te vargjeve kryesore malore, qe kushtezon mbrojtjen e krahinave perendimore bregdetare nga ererat e ftohta lindore, si dhe me copetimin e madh. Te gjitha keto sjellin ndryshime klimatike te dukshme nga nje krahine ne tjetren.
Ne hidrografi ndryshimi vjen se, per shkak te relievit malor shtreterit e rrjedhjeve te siperme te tyre kane pjerresi te madhe dhe rrjedhje te shpejte kurse ne rrjedhjen e mesme dhe sidomos te poshtme shtreterit kane pjerresi te vogel dhe jane te ceket.
Tek tokat dhe bimesia, relievi ndikon nepermjet ndryshimit te klimes, per shkak te lartesise se tij te madhe. Per kete arsye jane formuar breza tokash dhe bimesh te ndryshme, qe zevendesojne njeri-tjetrin ne shpatet e maleve te larta.

RoIi i relievit ne shperndarjen e vendbanimeve dhe te popullsise

Popullsia i ka vendosur vendbanimet e saj atje ku ka gjetur kushte te pershtatshme, si: prane tokave te mira, per t’i mbjelle me bime bujqesore; prane burimeve ujore, si dhe ne vende me kushte te pershtatshme per te ndertuar banesat. Keshtu, ajo ka zgjedhur ne radhe te pare fushat pjellore, gropat dhe fushegropat, lugjet dhe luginat, neper te cilat kalojne rruge te rendesishme. Keto forma te relievit kane dendesine me te madhe te vendbanimeve, qe jane vendosur sidomos ne rrethinat e tyre, per te kursyer token e punueshme, per t’u shpetuar permbytjeve te lumenjve dhe per te siguruar edhe uje. Ketu gjenden edhe qytetet me te medha.
Lufterat e vazhdueshme, aq te shpeshta ne trevat shqiptare, pushtimet e gjata nga te huajt i kane detyruar shqiptaret qe te gjejne strehim ne male, ku, jo rralle, kane vendosur edhe vendbanimet e tyre. Keshtu ata kane zgjedhur shpatet me pjerresi me te vogel, rrezat e thepisjeve me burime uji, gropat dhe lugjet e ndryshme me kushte me te mira per jetese. Aty ata kane ushtruar bujqesine dhe blegtorine si veprimtari kryesore.

Roli i relievit ne zhvillimin ekonomik

Format e relievit, teper te larmishme, ofrojne kushte te pershtatshme, por edhe jo te pershtashme per veprimtarine ekonomike. Prandaj, per t’i shfrytezuar ato sic duhet, eshte e domosdoshme qe te njihen mire keto kushte.
Fushat dhe fushegropat ofrojne kushte shume te mira me tokat pjellore, te cilat mund te punohen me makineri. Duke qene me pjerresi fare te vogel ose krejt te rrafsheta, ne te njejtin nivel me detin ose edhe nen kete nivel, disa nga fushat kane qene kenetore dhe te rrezikuara nga vershimet e lumenjve. Prandaj ne to jane bere bonifikime dhe sistemime te shtreterve te lurnenjve. Sot ato jane zonat me te populluara dhe me te zhvilluara ekonomikisht.
Luget dhe luginat ofrojne kushte te mira me tokat pjellore te punueshme, sidomos ne siperfaqet e tyre te sheshta, ku jane vendosur edhe qendrat e banuara. Ne grykat e tyre te ngushta krijohet mundesia e ndertimit te digave te hidrocentraleve (mbi lumin Drin, Mat, Radike etj). Ne zonat malore, ato jane me te populluarat dhe me te zhvilluarat.
Kodrat dhe malet ofrojne kushte te kufizuara per tokat e punueshme. Por format e relievit ofrojne kushte te mira per veprimtari te tjera si: blegtori, pylltari dhe sidomos per zhvillimin e disa llojeve te turizmit: te gjelber, te bardhe (rreshqitjet ne debore). Per kete dallohen mali i Sharrit, ku jane ngritur dy qendra te medha te turizmit te bardhe, Berzovica ne Kosove dhe Popova Shapka (Kodra e Diellit) ne trevat shqiptare ne Maqedoni.
Relievi i copetuar dhe me format e tij shume te larmishme kushtezon dukuri te shumta te klimes, hidrografise, tokave dhe bimesise. Ai ofron kushte

RELIEVI I TREVAVE SHQIPTARE - GJEOGRAFI

RELIEVI I TREVAVE SHQIPTARE
Relievi i trevave shqiptare shtrihet nga niveli i detit deri ne lartesine 2751m (mali i Korabit). I gjithe ky ndryshim i lartesise ndikon ne ndryshimet e medha klimatike, ne bimesi, si dhe ne dendesine e vendosjes se qendrave te banuara ne drejtim vertikal. Ne relievin e tyre mbizoterojne kodrat dhe malet.
Duke u nisur nga lartesia mbi nivelin e detit, dallohen: relievi i ulet, i mesem dhe i larte.
Relievi i ulet shtrihet nga niveli i detit, deri ne 200 m mbi kete nivel. Ai perfshin fushat dhe kodrat e uleta prane brigjeve detare te Adriatikut e Jonit dhe pergjate sektoreve te mesem te luginave lumore.
Relievi i mesem shtrihet nga 200 m, deri ne 1000 metra mbi nivelin e detit. Ai ka shtrirjen me te madhe dhe perfshin: kodrat, gropat, fushegropat dhe luginat kryesore.
Relievi i larte shtrihet mbi 1000 metra mbi nivelin e detit dhe perfshin malet dhe sistemet malore. Pjesa me e madhe e ketyre maleve ka lartesi deri ne 2000 m. Malet me lartesi me to madhe se 2000 m kane shtrirje te kufizuar. Keto male gjenden ne pjesen qendrore, veriore dhe jugore te trevave shqiptare.
Larmi formash dhe copetim i madh i relievit
Malet, kodrat, gropat dhe fushegropat, lugjet dhe luginat, qe perbejne format kryesore te relievit, nderthuren dhe nderpriten me njera tjetren, duke formuar nje mozaik to vertete dhe shume te larmishem.
Malet dhe kodrat formojne vargje me shtrirje

FORMIMI I TRUALLIT I TREVAVE SHQIPTARE - GJEOGRAFI

Territori i trevave shqiptare eshte formuar gjate nje periudhe shume te gjate kohe (qindra miliona vjet). Gjate kesaj periudhe ky territor disa here ka qene i mbuluar nga dete, ne te cilet dalengadale lumenjte, pas gerryerjeve te vazhdueshme te kontinenteve, kane grumbulluar depozitime. Nga keto grumbullime u formuan lloje te vecanta shkembinjsh. Shkembinj te tjere u formuan nga shperthimet e vullkaneve ose nga depertimi i magmes ne koren tokesore. Ne zonat lindore te dyja keto lloje shkembinjsh, nen veprimin e temperaturave dhe te trysnive te larta, u shnderruan ne lloje te tjera shkembinjsh.

Nga fundi i kesaj periudhe jane formuar malet, gropat dhe fushegropat, luginat dhe fushat, detet rrethuese nga perendimi dhe jugperendimi, liqenet dhe lumenjte e shumte. Mbulesa bimore dhe bota shtazore, e gjithe natyra e ketyre trevave, mori pamjen e sotme.
Larmi dhe rezerva shume te medha te pasurive nentokesore
Shkemhinjte e shumellojshem qe ndertojne truallin e trevave shqiptare, permbajne pasuri te shumta dhe te larmishme nentokesore. Keto pasuri mund te grupohen ne lende te djegshme, minerale metalore dhe jometalore.
Ne lendet e djegshme bejne pjese: nafta, gazi natyror dhe qymyrguri.
Nafta gjendet dhe ne zonen kodrinore te Republikes se Shqiperise dhe ne cektinen e saj detare te Adriatikut. Ajo ka kohe qe shfrytezohet.
Gazi natyror eshte i lidhur me vendburimet e naftes.
Qymyrguri eshte shume i perhapur dhe me rezerva te medha. Ai gjendet

Projekt Histori: Ndikimi I Revolucionit Industrial ne vendet e Evropes

Tema : Ndikimi I Revolucionit Industrial ne vendet e Evropes




Revolucioni Industrial ishte tranzicioni drejt proceseve të reja prodhuese në periudhën nga 1760 në lidhje me të diku mes 1820 dhe 1840. Ky tranzicion përfshihet fillon nga metodat e prodhimit të dorës në makina të reja kimike, prodhimit dhe proceset e prodhimit të hekurit, efikasitetin e përmirësuar e fuqisë së ujit, përdorimi në rritje e fuqisë me avull dhe zhvillimin e mjeteve makine. Ajo gjithashtu përfshiu ndryshimin nga druri dhe të tjera bio-karburanteve në thëngjill. Ajo filloi në Angli dhe brenda disa dekadave është përhapur në Evropën Perëndimore dhe Shtetet e Bashkuara.
Përpjekje të vazhdueshme zgjatën gjatë Rilindjes. Megjithatë nderin e shkrimit të historisë do ta fitonin Vëllezërit Wright në ShBA. Pas shumë provash të suksesshme me mjete fluturuese pa motor, më 17 Dhjetor 1903 me modelin e radhës Wright Flyer I të treguar në figurë, ata bënë të mundur fluturimin e parë të pilotuar me motor në histori, duke hapur një faqe të re të zhvillimit industrial botëror. Edhe pse garën e fluturimit të parë e fituan vëllezërit Wright, përpjekjet e shkencëtarëve që ndërkohë ishin munduar t'i kalonin bënë të mundur një zhvillim të jashtëzakonshëm të aeronautikës. Në vitet që pasuan u zhvilluan si aeroplanë, ashtu dhe zeppelin (balona të ngurta gjigante të treguara në figurë më poshtë) në kohë rekord.
Revolucioni Industrial shënon një kthesë të madhe në historinë; pothuajse çdo aspekt të jetës së përditshme është ndikuar në një farë mënyre. Në veçanti, të ardhurat mesatare dhe popullsia filloi të shfaqin rritje të paparë të qëndrueshme. Në fjalët e fituesi i çmimit Nobel Robert E. Lucas, Jr, "Për herë të parë në histori, standardet e jetesës së masave të njerëzve të zakonshëm kanë filluar të pësojë rritje të qëndrueshme ... Asgjë sikur distanca këtë sjellje ekonomik është përmendur nga ekonomistët klasikë, madje edhe si një mundësi teorike ".
Revolucioni i Parë Industrial evoluar në Revolucionin Industrial të Dytë në vitet e tranzicionit në mes të 1840 dhe 1870, të kur progresi teknologjik dhe ekonomik fituan vrull në rritje me miratimin e anijeve me fuqi-avulli, anijet dhe hekurudhat, prodhimin në shkallë të madhe të mjeteve makine dhe rritjen e përdorimin te fabrikave me avull.
Zhvillimet kryesore teknologjike
Fillimi i revolucionit industrial është i lidhur ngushtë me një numër të vogël të risive, [16] duke filluar në gjysmën e dytë të shekullit të 18. Nga vitet 1830 fitimet në vijim ishin bërë në teknologji të rëndësishme:
Metalurgji , tekstil ,fuqi me avull , miniere etj.
Standardet e jetesës
Historia e ndryshimit të kushteve të jetesës gjatë revolucionit industrial ka qenë shumë e diskutueshme, dhe ishte tema që nga 1950 deri në 1980 shkaktoi debat më të zjarrtë midis historianëve ekonomike dhe sociale. [67] Një seri esesh 1950 nga Henry Phelps Brown dhe Sheila V. Hopkins më vonë vendosur konsensusin akademik se pjesa më e madhe e popullsisë, që ishte në fund të shkallës sociale, pësoi ulje të rënda në standardet e tyre jetësore.
Ushqimi dhe të ushqyerit
Uria kronike dhe kequshqyerja ishin normë për shumicën e popullsisë së botës, duke përfshirë Britaninë dhe Francën, deri në gjysmën e dytë të shekullit të 19. Deri rreth 1750, në pjesë të madhe për shkak të kequshqyerjes, jetëgjatësia në Francë ishte rreth 35 vjeç, dhe vetëm pak më e lartë në Britani. Popullsia amerikane e kohës u ushqyer në mënyrë adekuate, ishin shumë më shtatlartë dhe kishte jetëgjatësi prej 45-50 vjet.
Në Britani dhe Hollandë furnizimit të ushqimit janë në rritje dhe çmimet në rënie para revolucionit industrial për shkak të praktikave më të mira bujqësore, por popullsia është në rritje, si dhe, siç vuri në dukje nga Thomas Malthus [Përpara revolucionit industrial, përparimet në bujqësi ose teknologji shpejti.
çoi në një rritje të popullsisë, e cila përsëri tensionuar ushqim dhe burime të tjera, duke kufizuar rritje të të ardhurave për frymë. Kjo gjendje quhet kurth Malthusian, dhe ajo është kapërcyer përfundimisht nga industrializimit.
Struktura shoqërore dhe kushtet e punës
Sa i përket strukturës shoqërore, Revolucioni Industrial dëshmoi triumfin e një klase të mesme të industrialistëve dhe biznesmenëve mbi një klasë të drejt të fisnikërisë dhe zotërinjtë. Njerëzit e zakonshëm që punojnë gjetën mundësi në rritje për punësim në mullinjtë dhe fabrikat e reja, por këto ishin shpesh në kushte të rrepta të punës me orë të gjata të punës të dominuara nga një ritëm të caktuar nga makina. Si në fund të vitit 1900, shumica e punëtorëve industriale në Shtetet e Bashkuara ende ka punuar një ditë 10-orëshe (12 orë në industrinë e çelikut), fituar ende nga 20 në 40 për qind më pak se minimale konsiderohet e nevojshme për një jetë normale. [82 ] Megjithatë, kushtet e vështira të punës ishin të përhapura gjatë para se Revolucioni Industrial u zhvillua. [citim i duhur] shoqëria para-industriale ishte shumë statike dhe shpesh të punës mizor-fëmijë, kushtet e pista të jetesës, dhe orët e gjata të punës ishin po aq të përhapura para Revolucionit Industrial .
Evropa kontinentale
Revolucioni Industrial në Evropën Kontinentale erdhi pak më vonë se në Britaninë e Madhe. Në shumë industri, ky përfshirë zbatimin e teknologjisë së zhvilluar në Britani në vende të reja. Shpesh teknologjia është blerë nga Britania apo inxhinierë britanikë dhe sipërmarrësit u zhvendos jashtë vendit në kërkim të mundësive të reja. Me 1809 pjesë e Luginës Ruhr në Vestfalisë ishte quajtur 'Angli Miniature' për shkak të ngjashmërive të saj në zonat industriale të Anglisë. Të gjermane, ruse dhe qeveritë belge të gjitha të siguruar fonde shtetërore për industritë e reja. Në disa raste (të tilla si hekur), disponueshmëria e ndryshme të burimeve në nivel lokal do të thotë se vetëm disa aspekte të teknologjisë britanike janë miratuar.
Belgjika ishte vendi i dytë, pas Britanisë, në të cilën revolucioni industrial u zhvillua dhe e para në Evropën kontinentale:
Wallonia (frëngjisht folur Belgjikën jugore) ishte rajoni i parë për të ndjekur modelin britanik me sukses. Duke filluar në mes të Vitet 1820, dhe sidomos pas Belgjika u bë një komb i pavarur në vitin 1830, veprat e shumta që përmbajnë koks furrat e shpërthimit, si dhe puddling dhe kodrina mullinj janë ndërtuar në zonat e minierave të qymyrit rreth Liège dhe Charleroi. Udhëheqësi ishte një transplantuar anglez John Cockerill. Fabrikat e tij në Seraing integruar të gjitha fazat e prodhimit, nga inxhinieri në furnizimin e lëndëve të para, në fillim të 1825.
Revolucioni industrial ndryshoi një shoqëri kryesisht rurale në një një urban, por me një dallim të fortë në mes të veriut dhe jugut Belgjikë. Gjatë Mesjetës dhe periudhës së hershme moderne, Flanders është karakterizuar nga prania e qendrave të mëdha urbane (...) në fillim të shekullit të nëntëmbëdhjetë ky rajon (Flanders), me një shkallë urbanizimi prej më shumë se 30 për qind, ka mbetur një nga më të urbanizuar në botë. Për krahasim, kjo përqindje ka arritur vetëm 17 përqind në Wallonia, mezi 10 për qind në shumicën e vendeve të Europës Perëndimore, 16 për qind në Francë dhe 25 për qind në Britani.
Francë
Revolucioni industrial në Francë pasoi një kurs të veçantë pasi ajo nuk përputhet me modelin kryesor të ndjekur nga vendet e tjera. Në mënyrë të dukshme, shumica e historianëve francezë argumentojnë Franca nuk ka shkuar përmes një ngritjes të qartë. [107] Në vend të kësaj, rritja ekonomike dhe industrializimi procesi i Francës ishte i ngadalshëm dhe i qëndrueshëm përmes shekujve 18 dhe 19. Megjithatë, disa faza janë identifikuar nga Maurice Levy-Leboyer:
Revolucioni Francez dhe luftërat e Napoleonit (1789-1815),
industrializimi, së bashku me Britaninë (1815-1860),
Ngadalësimi ekonomik (1860-1905),
Përtëritja e rritjes pas 1905.
Gjermania:
në shumë qytete, dyqanet e reja hekurudhore ishin qendrat e vetëdijes teknologjike dhe trajnimit, në mënyrë që nga 1850, Gjermania ishte vetë-mjaftueshëm në përmbushjen e kërkesave të ndërtimit hekurudhor, dhe hekurudhat ishin një shtysë e madhe për rritjen e industrisë së çelikut të ri . Vëzhguesit gjetur se edhe si vonë si 1890, inxhinieri i tyre ishte inferiore ndaj Britanisë. Megjithatë, Bashkimi i Gjermanisë në 1870 stimuluar konsolidimin, nacionalizimin në kompanitë shtetërore, si dhe rritje të mëtejshme të shpejtë. Ndryshe nga situata në Francë, qëllimi ishte mbështetja e industrializimit, dhe linjat që rënda përshkohet Ruhrit dhe rrethe të tjera industriale, dhe me kusht lidhje të mira me portet kryesore të Hamburg dhe Bremen. Nga 1880, Gjermania kishte 9,400 lokomotiva tërhequr 43.000 pasagjerë dhe 30.000 ton të mallrave, dhe u tërhoq përpara Francës
Suedi:
Gjatë periudhës 1790-1815 Suedi përjetoi dy lëvizje paralele ekonomike: një revolucion bujqësore me pasuri të mëdha bujqësore, kulturat e reja dhe mjetet bujqësore dhe një komercializimin e bujqësisë dhe një industrializim proto, me industritë e vogla duke u themeluar në fshat dhe me punëtorë të ndërrohen puna bujqësore në sezonin e verës dhe të prodhimit industrial në sezonin e dimrit. Kjo çoi në rritjen ekonomike të përfituar pjesë të mëdha të popullsisë dhe shpie deri në një revolucion konsumit duke filluar në vitet 1820.
Gjatë periudhës 1850-1890 Suedia përjetuar një shpërthim i vërtetë në sektorin e vet të eksportit, me të kulturave bujqësore, druri dhe çeliku qenë tri kategori dominuese. Suedia e hoqi më tarifat dhe barrierat tjera për tregti të lirë në vitet 1850 dhe u bashkua në standardin e artë në 1873.
Gjatë periudhës 1890-1930 Revolucioni industrial i dytë u mbajt në Suedi. Gjatë kësaj periudhe industritë e reja të zhvilluara me fokus të tyre në tregun e brendshëm: inxhinieri mekanike, ndërmarrjet energjitike, papermaking dhe industri të tekstilit.
Shkaqet në Britani
Si Revolucioni Industrial zhvilluar prodhimi britanik prodhuar u rrit përpara ekonomive të tjera. Pas revolucionit industrial, u zënë më pas nga Shtetet e Bashkuara.
Britania e Madhe siguroi bazat ligjore dhe kulturore që mundësoi sipërmarrësit të pionier të revolucionit industrial Faktorët kyç nxitjen këtë mjedis janë:
(1) Periudha e paqes dhe stabilitetit që pasoi bashkimin e Anglisë dhe Skocisë,
(2) jo tregtar. barrierat ndërmjet Anglisë dhe Skocisë,
(3) shteti ligjor (duke respektuar shenjtërinë e kontratave),
(4) një sistem i drejtpërdrejtë ligjor i cili lejoi formimin e shoqërive aksionare (korporatave),
dhe (5) një treg të lirë (kapitalizmi ).
Avantazhet gjeografike dhe natyrore burimeve të Britanisë së Madhe kanë qenë fakti se ai kishte brigje të gjera dhe shumë lumenj lundrueshëm në një moshë ku uji ishte mjeti më e lehtë të transportit dhe që ka qymyr të cilësisë më të lartë në Evropë. Ka pasur dy vlera kryesore që me të vërtetë çuan revolucionin industrial në Britani. Këto vlera janë të vetë-interesi dhe një shpirti sipërmarrës. Për shkak të këtyre interesave, shumë përparime industriale janë bërë që rezultoi në një rritje të madhe në pasurinë personale. Këto përparime gjithashtu përfitoi mjaft e shoqërisë britanike si një e tërë. Vende të botës filluan të njohin ndryshimet dhe avancimet në Britani dhe përdorimin e tyre si një shembull për të filluar revolucione e tyre industriale. Një tjetër teori është se Britania ishte në gjendje të ketë sukses në revolucionin industrial për shkak të disponueshmërisë së burimeve kryesore të poseduara. Ajo kishte një popullsi të dendur për madhësinë e saj të vogël gjeografike. Shtojcë e tokë të përbashkët dhe të revolucionit të lidhur bujqësore bërë një furnizim i këtij punës në dispozicion. Ka pasur edhe një rastësi lokale e burimeve natyrore në veri të Anglisë, anglisht Midlands, South Wales dhe ultësira skocez. Furnizimet vendore të qymyr, hekur, plumb, bakër, kallaj, gur gëlqeror dhe fuqisë së ujit, ka rezultuar në kushte të shkëlqyera për zhvillimin dhe zgjerimin e industrisë. Gjithashtu, me lagështirë, kushtet e motit të butë veri-perëndim të Anglisë ofruar kushte ideale për tjerrje e pambuku, duke siguruar një pikënisje natyrore për lindjen e industrinë e tekstileve. Në 1700, 5/6 e qymyrit minuar të gjithë botën ka qenë në Britani, ndërsa Holanda që nuk kanë; kështu që edhe pse ka transport më të mirë të Evropës, më të urbanizuar, të paguar mirë, njerëzit e shkolluar dhe taksat më të ulëta, ai nuk arriti të industrialise. Në shekullin e 18-të, ai ishte i vetmi vend evropian popullsia e qyteteve e të cilit dhe u tkurr. Pa qymyr, Britania do të kishte dalë jashtë vendeve të përshtatshme të lumenjve për mullinj nga vitet 1830.
Shkaqet në Evropë
Zgjerimi evropian shekullit të 17 kolonial , tregtisë ndërkombëtare , dhe krijimin e tregjeve financiare prodhuar një mjedis të ri ligjor dhe financiar, një që i mbështetur dhe mundësuar rritjen industriale të shekullit të 18të .
Një pyetje me interes aktiv ndaj historianëve është arsyeja pse revolucioni industrial ndodhi në Evropë dhe jo në pjesë të tjera të botës në shekullin e 18-të, veçanërisht Kina , India , dhe Lindjen e Mesme , apo në raste të tjera si në Antikitetit të Lashtë [ 127 ] ose Mesjeta . [ 128 ] faktorë të shumtë janë propozuar , duke përfshirë të arsimit , ndryshimet teknologjike [ 129 ] ( shih revolucion shkencor në Europë ) , qeveria " modern " , "moderne" qëndrimet punës, ekologjisë , dhe kulturës . [ 130 ]Mosha e Iluminizmit jo vetëm që do të thotë një popullsi më të madhe të arsimuar por edhe pikëpamjet më moderne për punë . Megjithatë , historianët më kundërshtojë pohimin se Evropa dhe Kina ishin përafërsisht të barabarta , sepse vlerësimet moderne e të ardhurave për frymë në Evropën Perëndimore në fund të shekullit të 18-të janë të afërsisht 1,500 dollarë në paritetit të fuqisë blerëse ( dhe Britania kishte të ardhura për frymë prej rreth 2,000 dollarë [ 131 ] ) , ndërsa Kina , nga krahasimi , kishte vetëm 450 dollarë .

Iliria gjate periudhes se hekurit - Permbledhjet kryesore te Historise

\

Analize Letrare: Kenget e Milosaos - Jeronim De Rada [analize letrare]

  Kënga XX
Poemat epiko-lirike quhen të tilla, sepse ngërthejnë lirizmin (shprehjen e ndjenjave, emocioneve, tipare këto të llojeve lirike) me epizmin (rrëfimin, dialogun, etj., tipare të llojeve epike).
Në këtë rast, dialogu është elementi që i jep kësaj poeme të drejtën të quhet epiko-lirike.
-Vini re cilët janë dialoguesit dhe si i quan ata De Rada?
Dialoguesit janë Milosao dhe Rina. De Rada i quan ata trimi dhe vajza. Ndoshta kemi të bëjmë me një huazim prej poezive popullore (trimi e vasha), sipas konceptit poetik popullor për të rinjtë e dashuruar.
-Një poet tjetër shqiptar që i përdor gjerësisht këto emërtimeeshte Lasgush Poradeci (edhe ky e ka kult poezinë popullore)...
-Vini re elementët që mund të na tregojnë, se për cilin moment bëhet fjalë në këtë këngë.
Tërmeti ka rrafshuar Shkodrën, njerëzit kanë humbur shtëpi e pasuri. Askush nuk mund të quhet më i pasur se tjetri:

Trimi: - Shkodra më s’thuhet qytet...

Eshtë truku që ka gjetur De Rada romantik për të bashkuar dy të

Analize Letrare: Mbreti Lir -William Shekspir [analize letrare]

Shekspir-Mbreti Lir

Subjekti :

Mbreti Lir eshte mbreti I Anglise. Ai vendos te lere fronin e tij dhe t’a ndaje mes tre vajzave te tij, Gonerilit, Reganit dhe Kordelias. Ai I vendos ato para nje prove ku do te shihte se cila nga vajzat do ta donte me shume. Dy vajzat e medha  nisin ta manipulojne me fjale, ndersa Kordelja, vajza e vogel thote se ajo e do babain e saj ashtu sic do femije. Prandaj ai nuk I jep asaj nga tokat e veta, por e mallkon  dhe  e debon ate nga shtepia. Nderkohe  Kordelja shkon ne France pasi mbreti I Frances ishte ne dashuri me te. Me pas  Liri e kupton se c’gabim te rende kishte bere pasi dy vajzat e debojne nga shtepia dhe e lene ne shi.

Nderkohe  Konti I Glosterit  ka gjithashtu probleme familjare. Djali I tij I madh, Edmundi, eshte I adaptuar . Ai nuk e pranon dot kete dhe thur nje intrigue sikur djali tjeter , Edgari do te vrase babane e tyre. Ndaj Glosteri e debon Edgarin dhe mban prane vetes Edmundin. Kur Glosteri merr vesh qe Lirin e kane braktisur te bijat, e ndihmon ate. Regan dhe I shoqi I saj ,  e masakrojne per kete, dhe ai perfundon serisht tek Edgari, ku shkoi dhe Liri...

Nje ushtri franceze niset kundra Anlgise, e kryesuar nga Kordelja. Edmundi lidhet me dy motrat, dhe Albani, I shoqi I Gonerilit eshte shume I shqetesuar rreth ceshtjes se Lirit, dhe per pasoje ate e vrasin. Nderkohe ushtria e Kordelias mundet dhe ajo dhe I ati mbahen peng. Nga ana tjeter ushtria angleze e Edmundit dhe motrave thyhet nga ajo e Edgarit. Glosteri tenton te vrase veten, Edgari vret Edmundin, Gonerili vret

Analize Letrare: Hamleti - WIlliam Shekspir [analize letrare]

William Shekspir - Hamleti

Subjekti :

Fantazma a mbretit te vrare te  Danimakres shfaqet ne Elsinore, dhe shihet fillimisht nga Horatio dhe nje sherbetor.Horatio I thote birit te mbretit te vdekur, Hamleitit, I cili vendos te takoje fantazmen.Nga ajo , ai kupton se I  ati eshte vrare nga xhaxhai I tij, Klaudius me helm ne vesh.Xhaxhai I tij I kishte zene fronin dhe kishte marre nenen Gertrude per grua.

Hamleti tronditet dhe  per te zbuluar te verteten, nis te shtiret si I cmendur.Ofelia, e dashura e tij bashkepunon me te atin, Polonin dhe mbreterit per te zbuluar te verteten e Hamletit.Duket sikur Hamlet eshte vertete I marre, dhe ai bashkohet me trupen e teatrit per te  vene ne skene nje tragjedi ku perhskruhet menyra si Klaudi vrau mbretin.Klaudi nuk e perballoi sot dhe u largua nga shfaqja, duke e siguruar keshtu Hamletin per fajsine e tij.

Ndersa hyri ne dhomen  e nenes, ai vret Polonin I cili ishte fshehur ne dollap.Pas kesaj Ofelia cmendet, dhe Laerti vellai I saj kthehet nga Franca.Klaudi  shtyn Laertin kunder Hamletit, dhe vendos qe gjate nje dyluftimi rutine, te helmoje shpaten e Laertit, nderkohe qe Hamleti ishte debuar per ne Anlgi, por u kthye prape prej sulmeve pirate.Ai u kthye gjate funeralit te Ofelise e cila vdiq e mbytur ne lume.

Me pas, Klaudi e merr ne gosti ku kishte vere te helmuar, per Hamletin.Gertruda e pi gabimisht dhe vdes, Laerti plagos Hamletin me shpaten e helmuar, dhe me pas veten.Hamleti detyron

Ese: Demokracia

Pushteti ne demokraci eshte konceptuar , si një mënyrë sundimi në një shoqëri të ndarë , pa qenë e nevojshme të përdoret forca apo dhuna.

Me nje fjale demokracia duhet te jete udhëheqje E popullit, NGA populli dhe PËR popullin.
Qe te realizohet forma demokratike ne nje shtet, nuk mjafton vetem mirefunksionimi i strukturave dhe mekanizmave institucionale, por duhet te vendoset nje raport i ndersjellte i shtetasve dhe shoqerise me shtetin. Nje shtet mund te arrije te demokratizohet, ne rast se edhe shtetasit e tij e duan dhe kontribuojne ne kete proces. 
Ashtu si individi qe mund te prishe rregullin dhe shtetin, ashtu dhe shteti mund te demtoje individin. Fatkeqesisht ne realitetin tone ndodhin te dyja... 
Edhe filozofet i kane kushtuar nje rendesi te vecante lidhjes dhe raportit qe duhet te kete shteti me shoqerine.Menyra me e mire per te njohur njerine e 
ndershem, eshte te analizosh natyren e shtetit te tij, si dhe te kerkosh se cdo te thote drejtesi ne ate shtet.
Shteti eshte i lumtur nese cdo qytetar i marre vecmas eshte i lumtur nga shteti i tij. Eshte shume e rendesishme per nje shtet qe te qeverise,dhe te kujdeset vecanerisht per qenien e tyre te lumtur. kjo menyre e te shpjeguarit te lidhjes shtet – individ , eshte nje nga menyrat me bindese dhe me objektive.
Jo vetem njeriu eshte i destinuar nga natyra te jetoje ne shtet, por edhe shteti, si cdo bashkesi tjeter, eshte krijuar me nje qellim te mire, dhe ekziston per nje qellim qe te siguroj te miren e njeriut ne shkallen me te larte, domethene jeten e tij morale dhe intelektuale.Pasi nje popull qe do te qeveriste gjithmone mire, nuk do te kishte nevoje te qeverisej.

Analize Letrare: Darka e Fundit- Ismail Kadare

 Veprën “Darka e Gabuar “ të Kadaresë mbase do ta kisha krahasuar me kryeveprën “Darka e fundit të Leonardo Da Vinçit”, të dyja vepra interesante arti, në të dyja vepra ndeshemi me një darkë të pazakontë, me një mister brenda asaj darke, që e vërteta e asaj darke mbase ende kufizohet me pyetjen: Ç’ka ka ndodhur në atë darkë? Është e njëjta pyetje po në të dyja vepra. Pastaj, nëse shohim një paraqitje klasike, në veprën “Darka e fundit” të Leonardos , ku ai i ka vendosur Jezusin me apostujt e tij ulur në tryezë, ndërkaq që edhe në veprën “Darka e Gabuar” të Kadaresë ndeshemi me po atë paraqitje klasike, ku autori ka vënë në pozicion elementet si muzika nga gramafoni dhe shampanja, si pjesë e asaj darke. Patjetër se ato elemente e ilustronin një interpretim klasik, një nuancë më elegante që i jep frymë klasike asaj darke. Një krahasim në mes të këtyre dy veprave, që pështjellojnë ekzistencën e një misteri në mes të asaj darke, me një dozë dyshimi tradhtie të bazuar nga realiteti, por të shprehur edhe në mënyrë imagjinare, por të mjegulluar në sy të shikuesit apo lexuesit. Përderisa në pikturë mund të vërejmë apostujt të cilët pyesin njëri –tjetrin se kush nga ata është tradhtari? apo “ Kush mund të dijë diçka ” . Ajo pamje e fiksuar në pikturë na bën të ndeshemi me pëshpëritjet në “Darkën e gabuar

Analize Letrare: Mall - Ismail Kadare

Ismail Kadare - Mall Malli eshte nje prej motiveve me te dendura ne poetiken e Kadares,shprehur ne forma te ndryshme si psh:-per femijerin,-per vendlindjen,-per vajzat e bukura te Moskes,-per vajzen qe ka prekur shpirtin e tij,etj.Malli eshte lejtmotivi I kesaj poezie.Heroit lirik duket se I mungon vajza e enerrave te tij dhe per shkak te mungeses lind ndjenja e mallit.Si rrjedhoj e mallit vjen nje tjeter ndjesi qe shprehet nepermjet elementeve te natyres ku bien ne sy detajet:Qiej te ngrysur,mungesa e lejlekeve dhe ylbereve.Perdorimi I shumesit ne keto 3 detaje(perjashto lejleket)krijon pershtypjen e nje hapesire te pafundme te cilen seshte I afte ta rroki syri njerezor.Kjo hapesire lidhet me ndjesin e booshllekut qe I krijon heroit lirik ne shpirt mungesa e komunikimit me vajzen qe dashuron... Mungesa e ylbereve simbolizon nderprejen e urave te komunikimit por edhe gezimin e jetes(ngjyrat). Ne strofen e 1 pikat e shiut mbi qelq ngjajne me ndjesit delikate qe I zgjohen heroit ne shpirt.Per here te pare ne poetiken e Kadares shiu nuk eshte burim trishtimi, por zgjon te heroi lirik nje perjetim aq te fort sa I mbush gjith qenien:malli per dike te zgjon emocione te forta qe te nxjerrin nga apatia dhe merzia.
Fjala:befas eshte deshmi e spontanitetit te ndjenjave qe lidhet me nenvetedijen e pakontrolluar te heroit lirik.Nga ky moment e tutje do te garojne ne poezi:vetedija(kujton thenie e Heraklitit:te zgjuarit jane bashke ne toke dhe te fjeturit vec)me nenvetedijen(zgjimi I kesaj ndjesie te cilin nuk e kontrollojme).Paradoksi I kesaj distance shpirerore gjendet ne faktin se heroi lirik dh e dashura jetojne ne nje qytet.Pra seshte hapesira dhe distanca fizike qe I ndan,te dy I ka kapur rutina e jetes se perditshme,monotonia dhe mefshtesia.Kjo mefshtesi nuk eshte e panjohur per heronjt e letersis moderniste.Mjafton perseritja e detajit:rralle,sa rralle per te kuptuar sa e madhe eshte distanca shpierterore mes tyre.Shiu behet shkak per zgjimin e ketij kujtimi;pra natyra behet percaktuese e ndjesi njerezore. Ne strofen 2 spontaniteti I ndjenjes se mallit theksohet nga fjala:e cuditshme;cka na ben te besojme se poeti ska marr vesh as faktin qe po vjen vjeshta.Ardhja e vjeshtes theksohet nga detajet artistike:mengjesi me shi dhe qiejt e ngrysur. Ne strofen 3 fjala:perdreq lidhet me faktin qe arsyeja nderpret spontanitetin dhe lirine e nenndergjegjes per te arritur ne konkluzione qe vetem arsyeja mund ti diktoje.Ai kujton thenien e Heraklitit qe pershtatet me kete largesi shpirerore qe I ngjan gjumit letargjik dhe vete vdekjes.Ai e kupton se ata qe jane te gjalle(vital dhe aktiv)munden ti vjelin jetes gezime dhe perjetime te forta, ndersa njerezit e plogesht e pasiv jane si te pergjumurit,si te vdekurit;te privuar nga kenaqesit e jetes.Duket sikur me kete thenie heroi do te zgjoj vetveten nga plogeshtia. Ne strofen 4 pyetja retorike e dy vargjeve te para duket me teper si thirrje qe heroi lirik I ben vetes per zgjim;gjithashtu shpreh dyzimin e poetit me endrres dhe realitet,dyzim qe lidhet ose kushtezojet edhe nga ngjyra gri e qiellit.Dy vargjet e fundit ritheksojne motivin e mallit dhe shprehin iden se:Kjo dite ia vlente qofte edhe vetem per faktin se shpirti I heroit lirik u mbush me jet nga ndjenja e mallit.

Analize Letrare: Kristal - Ismail Kadare -

Poezia u shkrua me 1979.Eshte poezi dashurie mbikohore qe nuk I kushtohet drejtperdrejt dashurise,por mbijeteses se kujtimit te saj ne shpirtin e njeriut qe e ka provuar. Ismail Kadare e shikon dashurin ne retrospektiv.Kujtimi I dashuris vjen ne formen e nje dhimbjeje dhe monumentalizohet.Ajo merr forme fizike,kristalizohet,shnderrohet ne kristal.Kujtimi e larteson dashuris deri ne perjetesi.Ai do te donte te shpetonte perfundimisht nga kujtimi I nje dashurie qe nuk ekziston me.Shfaqet dilema e tij per tu ndare prej kesaj dashurie ne kete bote apo per ta marre si xhevahir ne boten tjeter... Ky vleresim I Kadares per dashurin eshte I panjohur me pare.Ideja:dashuria nuk vde kurre;edhe pas ndarjes ajo mbetet ne nje cep te shpirtit njerezor e pazevendesueshme,per te zbukuruar shpirtin e atij qe ka patur fatin ta perjetoj.Poezia nis me nje apostrof ne vargun e pare ku heroi lirik I drejtohet kujtimit te dashuris si ti drejtohej nje njeriu qe ka para,ne veten e dyte numri njejes.Ky kujtim eshte ende I forte edhe I gjalle dhe trondit shpirtin e heroit lirik.Metafora e vargut 3 te strofa e pare tregon se edhe kujtimet me teforta I fashit dikur koha. Ne vargun e pare te strofes 2 antiteza: poshte e larte tregon coroditjen e heroit lirik perballe dilemes nese duhet ta mbarti gjith jeten kete kujtim,apo ta harroj per gjithmone.Enumeracioni emeror I vargut 3:nje

Analize Letrare: Pa ty - Ismail Kadare

Poezia trajton temen e dashuris,se ciles I kendohet ne mungese.Edhe pse nuk permenden fjalet:dashuri dhe ndarje;nga trishtimi qe del si ndjenje mbizoteruese,kuptojme se heroi lirik po vuan nje ndarje.Jane disa detaje qe vertetojne ndarjen,here te drejtperdrejta dhe here ne menyre simbolike. a)Detaje te drejtperdrejta:ti ike,fill pas teje u zbeh blerimi,cte bej,etj b)Detaje me vlere simbolike:udha e pafundme(qe ska me kthim se e dashura nuk do te vi me),bota ngjan me negativin e nje filmi(bardhezi,kane humbur ngjyrat,pra bukuria dhe interesi per jeten),ere e ftohte(shpirti pa dashurin eshte ftohur dhe ndihet sikur po afron dimri)... ,te muzgut(shpirti I pashprese,shkrimet e lashta si te Gjon Buzukut(te dy I perkasin te kaluares qe nuk kthehet me pas),I ftohti medalion I henes(hena shihet si deshmitare e ndarjes). Ne strofen 1 paralelizmi figurativ mes vjeshtes dhe ikjes se te dashures tregon humbjen e nje dashurie dhe fillimin e vetmis te simbolizuar nga dimri.Folja zverdhi shpreh zbehjen e pasionti dhe vjeterimin e ndjenjes.Vete hena te sugjeron nje lloj ftohtesie cka shkon per shtat me ftohjen e lidhjes ne cift.kjo ndjesi shprehet me metonimin:mbi gjokse pellgjesh tani tundet I arti medaljon I henes(konkretja per abstrakten). Larmia e inversioneve sherben per te treguar se pas ndarjes asgje nuk shkon mbare. Ne strofen e dyte vazhdon paralelizmi figurativ:ikin lejleket prej te ftohtit sic ka ikur e dashura e heroit lirik.Krahasimi:si stof I keq shpreh vleresimin e heroit lirik per cilesin e dashuris por edhe per cilesin e jetes pa dashurin:ai beson se kjo lidhje nuk I qendroj kohes ngaqe nuk ishte cilesore.

Ese argumentuese bindese - Pse duhet te vazhdoj kete profesion

Mua me pelqen te studioj,sepse marr njohuri me te cilat do te ndertoj te ardhmen time.Te marresh njohuri do te thote te behesh nje njeri i ditur,pergjegjes,i afte per te kaluar cdo sfide nje njeri me kultur pra me pak fjale i kompletuar. Pasi mbaron shume vite shkollim,vlen nje moment kur ti duhet te zgjedhesh nje dege me te cilen do te ushtrosh nje profesion te caktuar.Dhe ky eshte pikerisht momenti ku lindin dhe dyshimet,fillon dhe behesh kunfuze dhe nuk je e sigurte ne vetvete Perballe nje momenti te tille duhet te jesh e arsyetueshme per te marre nje vendim,qe neser te ndihesh mire dhe te mos pendohesh per ate cke zgjedhur.
Konkretishte mua me pelqen dega per mjekesi.
dhe tani lind pyetja:- pse duhet te zgjedh kete dege per te studiuar?
Meqe arritem ne thelbin e duhur, ne ceshtjen ku qendron dhe problemi do te vija ne dukje disa arsyeje dhe argumenta qe te cojne ne zberthimin e kesaj ceshtje.
arsyeja e pare qendron ne deshiren dhe pasionin tim.qe i ka fillimet qe ne momentin kur un e fillova ta kuptoj kete bote, kur une fillova te jap ndihmen e pare dhe te marr kenaqesine e pare, qe ne ate moment mendova te behem pjese e saj,
Pavaresishte kesaj qendron dhe arsyeja qe une mbi te gjitha jam nje njeri human, nje njeri me zemer te forte dhe e gatshme per te qene ne sherbim te personave te cilet kane nevoje per tu shuruar fizikisht dhe moralishte,po ashtu deshiroj te jem ne krah te tyre sa here qe ndjejne nevojen per te zbazur dhimbjen,problemetqe ato kane dhe une ne nje fare menyre te behem pjese e ketyre dhimbjeve qofte edhe per nje cast.
deshiroj gjithashtu tiu afroj mbeshtetje force,kurajo,tiu rris shpresen per te jetuar qe ta shikojne jeten ne kendveshtrime te ndryshme.
Arsyeja e fundit por jo me pak e rendesishme eshte se edhe prinderit e mi jane nje nder shkaqet qe me inkurajojne te ndermarr kete hap,qe me mbeshtesin dhe me mesojne per kete fushe.
Duke bere keto arsyetime ,duke dhene keto argumenta ne momente te tilla dyshimesh fillon dhe e kupton si dhe je me e qarte perse do ta vazhdosh kete rrugetim.

Autori: Dena

Pergjigjet e fazes se dyte - Matura shteterore 2014

Shikoje me shpejt ketu : Link 0.1

Shkarkoje ketu: Link 1

Shikoje online ketu: Link 1.1


Link 2

Link 3

Hemorragjia Cerebrale

Objektivat: Te njihemi me semundjen cerebrale dhe simptomat e saj. 
• Te njohim shkallen e kesaj semundjeje dhe shkaqet qe ajo ka. 
• Te njihemi me shifra reale ne Shqiperi dhe ne bote.
 • Te njohim cilet rrezikohen nga kjo semundje
• Te njohim menyrat se si mund ta parandalojme kete semundje Ç’është hemorragjia cerebrale
• Hemorragjia celebrale perkufizohet si rrjedhje e gjakut e cila mund te lokalizohet ne cdo regjion celebral apo cerebrar duke perfshire keshtu korteksin,shtresat dhe ventrikujt, e shkaktuar nga faktore traumatike dhe jo tramautike. Eshtë rrjedhje e gjakut në tru, si pasojë e carjes së enëve të gjakut.
• Insultet cerebrale (gjithashtu e njohur si semundja cerebrovaskulare) ndodhin kur një enë gjaku që mbart oksigjen dhe ushqen trurin, është e bllokuar nga një mpiksje gjaku (trombi).Kur kjo ndodh, një pjesë e trurit nuk mund të marrë gjakun dhe oksigjenin për të cilin ka nevojë, kështu që fillon të vdesë. Masa dhe vendndodhja e qelizave të dëmtuara përcaktojnë shkallën e goditjes, e cila mund të shkojë nga minimalja deri në katastrofë. Duke qënë se pjesë të ndryshme të trurit kontrollojnë funksione të ndryshme, efektet specifike të goditjeve në tru, varen nga pjesa e trurit që është e dëmtuar. Një goditje cerebrale e vogël në një zonë kritike të trurit mund të shkaktojë paaftësi të përhershme. Meqë qelizat e trurit nuk rigjenerohen, dëmtimi i qelizave nervore është i përhershëm. Miliona

Letersia 2011-2012-2013 Permbledhje

MallMalli eshte nje prej motiveve me te dendura ne poetiken e Kadares,shprehur ne forma tendryshme si psh:-per femijerin,-per vendlindjen,-per vajzat e bukura te Moskes,-pervajzen qe ka prekur shpirtin e tij,etj.Malli eshte lejtmotivi I kesaj poezie.Heroit lirik duketse I mungon vajza e enerrave te tij dhe per shkak te mungeses lind ndjenja e mallit.Sirrjedhoj e mallit vjen nje tjeter ndjesi qe shprehet nepermjet elementeve te natyres kubien ne sy detajet:Qiej te ngrysur,mungesa e lejlekeve dhe ylbereve.Perdorimi Ishumesit ne keto 3 detaje(perjashto lejleket)krijon pershtypjen e nje hapesire tepafundme te cilen seshte I afte ta rroki syri njerezor.Kjo hapesire lidhet me ndjesin ebooshllekut qe I krijon heroit lirik ne shpirt mungesa e komunikimit me vajzen qedashuron.Mungesa e ylbereve simbolizon nderprejen e urave te komunikimit por edhegezimin e jetes(ngjyrat).Ne strofen e 1 pikat e shiut mbi qelq ngjajne me ndjesit delikate qe I zgjohen heroit neshpirt.Per here te pare ne poetiken e Kadares shiu nuk eshte burim trishtimi, por zgjon teheroi lirik nje perjetim aq te fort sa I mbush gjith qenien:malli per dike te zgjon emocionete forta qe te nxjerrin nga apatia dhe merzia.Fjala:befas eshte deshmi e spontanitetit tendjenjave qe lidhet me nenvetedijen e pakontrolluar te heroit lirik.Nga ky moment e tutjedo te garojne ne poezi:vetedija(kujton thenie e Heraklitit:te zgjuarit jane bashke ne tokedhe te fjeturit vec)me nenvetedijen(zgjimi I kesaj ndjesie te cilin nuk ekontrollojme).Paradoksi I kesaj distance shpirerore gjendet ne faktin se heroi lirik dh edashura jetojne ne nje qytet.Pra seshte hapesira dhe distanca fizike qe I ndan,te dy I kakapur rutina e jetes se perditshme,monotonia dhe mefshtesia.Kjo mefshtesi nuk eshte epanjohur per heronjt e letersis moderniste.Mjafton perseritja e detajit:rralle,sa rralle perte kuptuar sa e madhe eshte distanca shpierterore mes tyre.Shiu behet shkak perzgjimin e ketij kujtimi;pra natyra behet percaktuese e ndjesi njerezore.

ESE:JETE PARALELE (KENEDI, HRUSHOVI, ENVER HOXHA) DHE MODELE UDHEHEQJEJE

• SHBA-ja dhe Bashkimi Sovjetik dy superfuqite ne krye te dy blloqeve kundershtare Lindjes dhePerendimit.Politikat e kunderta dhe lufta e ftohte ishin ato qe pasuan politiken ebashkepunimit.Sic e dime Lufta e Ftohte ishte nje rivalitet ne fushen politike, ekonomike ,kulturore edhe ushtarake por ne kete plan ajo qendroi ne gjendje te “ftohte “ sikurse morri edheemrin. Ballafaqimi kryesisht ndermjet SHBA-se dhe BS nuk arriti kurre ne konflikt tedrejtperdrejte.Mjetet te cilat u perdoren ishin te shumta duke nisur nga propaganda e ndryshmeduke mberitur deri tek armet berthamore.Deri ne vitet 1996 Lufta e Ftohte midis dy superfuqive vazhdoi por pati edhe periudha te uljes setensionit e te zhvillmit te bisedimeve .Bisedimi dypalesh ishte nje forme e re ne mardhenietnderkombetare i cili mori jete ne kohen kur ne SHBA ishte ne pushtet Xhon Kenedi dhe ne BSNikita Hrushovi.Ishin keto dy figura thelbesore dhe dy modele udheheqjeje te cilat ndryshuan rrjedhen engjarjeve dhe mardheniet midis ketyre dy superfuqive.Nga njera ane qendronte presidenti i SHBA-ve Xhon Kenedi i cili i dha botes portretin e njeAmerike te re , me nje vision te gjere e te gatshem per te ndihmuar ne zgjidhjen e problemevedhe ruajtjen e paqes ne bote.Ishte Kenedi ai qe ne tetor te vitit 1962 kaperceu me zgjuarsine e njestrategu konfliktin e mundshem nuklear me Bashkimin Sovjetik qe kishte vendosur raketat neKube 90 milje larg Amerikes.Ishte durimi dhe vendosja e Kenedit ajo qe e nxorri Ameriken tepaprekur nga ky konflikt i mundshem tanime mund te kthehej ne nje konflikt ushtarak.Vizioni itij per kombin Amerikan ishte i gjere .Ai besonte se SHBA-ja ishte nje komb i madh dhe se etille ishte edhe detyra qe ky komb kishte.Me veprat, fjalet dhe ekzistencen e tij ai

Shekspiri - Nje Veshtrim mbi krijmtarin e tij [Projekt analize]

• Uilliam Shejkspir (ndryshenga ajo qe e kemi njohur)Dramaturgu dhe poeti I madh anglez Uiliam Shekspir ështënjohur si shkrimtari më I madh I të gjitha kohrave.Shumë thuhetper identitetin e tij por duket sikur të gjitha qëndrojne nëstatusin e thashethemeve të gazetave angleze.Shekspiri shkroisë paku 36 drama 154 sonete dhe disa poezi.Të pakte janë ataqë nuk kanë degjuar mbi artin e tij dhe që nuk janë ndikuar ngafrazat e tij te përsosura e te paarritshme.Ajo çka ata të gjithë dinë mbi jetën e tij eshte se ai lindi më 1564në Stratford on Avon dhe që ka vdekur po aty në vitin 1616.Duke vlersuar argumentet e skeptikëve dhe kundërargumentet me njëtë menduar ortodoks arrijmë të pranojmë gjithçka na thuhet.Shumicae dokumenteve pohojnë se Uilliam Shekspiri është pseudonimi Igrofit nga Oksfordi Eduard de Ver ,ndërsa Ulliam Shekspir është njëtregtar I sukseshëm që puna e çoi ne Londër por që ska pasur asnjëlidhje me teatrin e aq më pak me të shkruarin e dramave.Në fakt idejaqë Shekspiri ishte dramaturgu më I madh I të gjitha kohrave lindi më1623 , 7 vjet pas vdekjes së tregtarit Shekspir kur u botuan dhefashikujt e parë të veprave te Shekspirit.Botuesit patën perfshire nëto nje parathenje ku aludohej (nuk thuhej direkt )që autori i këtyreveprave ishte një njeri nga Standford on Avon.Versioni I përgjithshëmI biografisë se Shekspirit është pak a shumë ky:I ati I Shekspirit Xhondikur shumë I pasur ra në një situatë të vështirë dhe I vogli Uilliam udetyrua të rritej në varfëri. Perballe kesaj ai u shkollua ne shkollenkalasike te stanfordit ku u njoh me letersinë klasike dhe me gjuhenlatine.
• Kur ishte 18 vjeç Uilliami pati nje miqesi me Vajzen e re En Hatavaj me të cilënu dashurua dhe lidhi kurorë.Pas disa muajsh Eni lindi dhe pas 2 vjetësh ajolindi binjakë.Kështu ende pa mbushur 21 Uilliamit I duhej të mbante te shoqendhe 3 fëmijet.Nuk thuhet asgjë mbi 6 vitet e fundit te jetës së tij.Por në fillim tëvitit 1950 ai ishte ne Londer si antar I një trupe aktorësh.Ai ishte një aktorshumë I mirë por pjesën më të madhe të kohës e kalonte duke shkruar dramaapo poezi.Ne 1598 ai vlersohet si shkrimtari më I madh anglez I të gjithakohrave,qëndron në Londer 20 vjet, kohë gjatë së cilës shkroi 36 drama 154sonete dhe disa poezi .Pas disa vitesh u bë aq I pasur sa arriti të blinte njështëpi të shtrenjtë në Stranford on Avon..Ai nuk botoi asnjë nga dramat e tij menjohura ,megjithatë botuesit skrupulozë kuptuan që në to fshihej njëbashkpunim ndaj ilegalisht botuan gjysmat e tyre.Dhe pse keto botime ishin tëngatërruara e të paarrira Shekspiri nuk nderhyri.Më 1612 në moshën 48 vjecarepapritur ndaloi së shkruari dhe u kthye për së dyti te e shoqja nëStranford.Vdiq aty dhe u varros në oborrin e kishës edhe pse vari nuk përmbanemrin e tij ,jo shumë më vonë në murin e afërt është ngritur një përmendore etij.Tri javë para vdekjes ai shkroi testamentin ku pothuajse gjithe pasurine ialinte vjazes së madhe Suzanes.Ajo dhe pasardhësit e saj jetuan në shtëpinë etij në Stranford derisa vdiq edhe antari I fundit I gjinisë në vitin 1870. Gjithë ajoçka dimë për të nuk është e bazuar në fakte: asnjë mësues I shkollës sëStanfordit nuk ka pohuar se I ka dhënë mësim nuk I dihet ndonjë bashkenxenes dhe nuk ka asnjë të dhënë se ai ka qenë aktor.Për shkak të interesimittë madh për Uilliam Shekspirin breza të tërë studiuesish kanë kërkuarinformacione per gjeniun më të madh të letrave në bote.Sipas renditjes të tëdhënave del se gjith çka thuhet për të në epokën e tij janë vetëm 30 shënime terastësishme.Kemi shumë dokumente per Frensis Bekon, per mbretëreshënElizabetë, Ben Xhonsonin apo Edmund Spenserin po për këtë gjeniasgje.Madje dime shumë më shumë për një aktor që ka jetuar para tij;XhonLilin.
• Por çfarë mund të thuhet për dorëshkrimet e dramave të shkruar me doren eShekspirit.Keto të fundit nuk ekzistojnë gjithçka na ka ngelur nga dora e tijbrilante jane vetëm 6 firma çeshtjesh gjygjesore.Nga sa gjykohet prejdekumenteve ekzistuese rezulton që mjeshri me I madh I fjales të jeteanalfabet.çfare eshte dhe me e tmerrshme eshte se njeriu qe ndriçoimendjet e njerzve të të gjithëë epokës së tij I la të bijat analfabetenëqoftëse Shekspiri do të ishte më të vërtetë Shekspiri ky do te ishte rasti ivetëm në histori që një shkrimtar kaq I madh ti lëje fëmijet e vet pashkollë.Ne testamentin e tij jepen dhe detajet më të hollësishme mbi pronatdhe pasuritë e tjera por asgjë mbi dramat e tij të pabotuara që ishin asokoherreth 20 të tilla.Ne momentet kur vdisnin shkrimtarët e shquar bëheshinceremoni pompoze ku shkrimtarët thurnin lavde pranë trupit të të ndjeritkoleg të tyre por asgje e tillë nuk u bë për të.Ben Xhonsoni që e quanteveten mik të shkrimtarit nuk e pa me vend që të shkruante 2 fjale për mikune tij të talentuar.Në veprat që ka shkruar Shekspiri duhet të ishte një njeri shumë I arsimuarmjafton të hedhim një vështrim mbi pasurinë e fjalorit njohjen e gjuhësfrënge e latine shfrytëzimin e saktë të terminologjisë ligjore dhe njohjet eshumta nga fusha e letërsisë klasike.Nga ana tjetër të gjithë janë të të njëjtitmendim që Shekspiri jo vetëm që nuk ka shkelur në universitet po zor se tëketë mbaruar gjimnazin.Por si doli teoria me emrin e panjohur te Eduard de Veri.Per Eduard de Veridihen shumë gjëra një pjesë të së cilave I gjejmë të pasqyruara në dramat etij.Ka lindur më1550 ka qenë trashëgimtar I grofit te Oksfordit,shumë I pasurdhe aristokrat I lartë.Eduardi I ri u sterivt me stilin e zakonshëm për lordët erinj studioi për kalorësi gjueti ,culture ushtarake,si dhe për muzikë dans. Memësues privatë ai studioi frëngjisht e latinisht.Diplomën e mori nëuniversitetin e Kembrixhit ndërsa magjistraturë në Oksford.Pas studimevepunoi si avokat në zyrat më të njohura avokatore të Londres.Kur ishte 12 Ivdes I ati dhe mirret nën kujdestari nga Uilliam Sesili ,besnik mbretëror IAnglise si dhe këshilltar I mbretëreshës Elizabetë .Në moshën 20 vjeçare aiu nis për në oborr ku e impresionoi së tepërmi mbretëreshën si nje djalë Izgjuar e simpatik.në moshën 21 vjecare de Veri martohet me të bijën eUilliam Sesilit.
• Kjo martesë çuditi rangun e lartë pasi marrdhënia e tyre kishtë qënë shumëvëllazërore.Në moshen vjeare ai kreu njëdhëtimne europe ku vizitoi francendhe gjermaninë er shume muaj ndenji ne itali ndersa po kthehej per ne angliai u sulmua nga piratet qe donin ta merrnin peng.Ai u perpoq ti bindte mesukses se ai ishte nje mik I mbretereshes .Nje skene e ngjashme ndodh dheme heroin tek tragjedia hamleti..9 muaj asi la angline e shoqja i lindi vajzepor ai e akuzoi te shoqen se femija nuk ishte i tij dhe e ndau.Mendimet e tijishin te pabaza de ai e kuptoi gje qe I ktheu perseri bashke skema tengjashme pershkruhen tek cdo gje eshte mire kur perfundon mir otelloperrallle dimri etj.De veri ishte njeri qe prishte pa hesap dhe pas vdekjes teseshoqes qe I la pas dhe 5 femije te tjere situate u rendua dhe me.I quditshemeshte fakti qe mbreteresha elizabet I akreditoi atij nje pension prej 1000 funtte barasvlefshme me 100 mije dollare te sotem qe vazhduan ti jipen atij dhepas vdekjes se saj nga pasuesi xhejms 1.Ne djalerine e tij eduardi kishte shkruar vjersha me emrin e tij por pasmarrjes se pensionit te majme ai nuk publikoi me asnje veper pasi kjo do teishte nje cnderim qe do i behej titullit te lordit sipas mendesive qe ekzistoninne oborr.Eshte e cuditshme se vetem pak vite pas marrjes se pensionitfilluan te dilnin ne treg disa vepra te botuara nga nje autor I panjhur meemrim UILLIAM SHEKSPIR.Mendohet qe nje nga arsyet pse ai mori pensionineshte fakti qe ajo donte qe ne veprat e tij te glorifikohej figuara e saj si njeudheheqese e sukseshme dhe ne qofte keshtu ajo ka bere nje nga zgjedhjetme me mend qe nje udheheqes mund te kishte bere.
• Qe kur mori pensionin De Veri dikurshume aktiv do te shkeputej pothuaj ngate gjitha aktivitetet e oborrit thuhet se 15vitet e fundit ai ka shkruar dramat e tij mete medha dhe poezite qe e bene emrin eShekspirit te njohur.Vdiq ne 1604 nekohen e epidemise se murtajes .Ai uvarros ne hakni jo larg stratfordit.Por cilatjane arsyet qe e bene autorin ti prodhonteveprat me pseudonym.1Ne ate kohe ekzistonte ligji qe I pengonteoborrtaret qe te shkruanin vjersha perbotim ose pjese per teatro komerciale2 Ne veprat e tij ai pershkroi personazhete oborrit dhe identifikimi I ndonjerit prejtyre do te qonte ne skandal3Disa nga poezite e tij ju dedikoheshinvajzave te tjera cka do te ne irritim e teshoqes e me tej ne ndarjen e tyre4Disa nga poezite e tij ju dedikohenfigurave mashkullore cka ve ne pyetjepreferencat e autorit.
• Mbase asnjera nga keto shkaqe nuk eshte bindese por ngelen disa pikpyetje se pseju dha pensioni ,pse u shpetonte gjithmone dueleve shkak I te cilave ishin veteveprimet e tijsi dhe pse nuk u botua asnjehere asgje ne emer te tij.po si arriten q etafshehin kete figure pas nje tregtari te paarsimuar ne te vertete eshte shume e lehte tegenjesh .ben xhonsoni qe eshte autori I parathenies se botimit te pare me vjershakafuture aty nje disa fjali te dyshimta e te paargumentuara qe njoftoni se autori rridhtenga Stratford on avon.ne te njejten menyre mendohet te jete venepermendorja menje mbishkrim me fjale te dyshimta ndonese lavderuese.thuhet se ka 2 marrdheniemes autorit dhe vepres 1 kur autori eshte hija e librit 2 kur libri eshte hija e autoritmbase Eduardi ose uilliam ose henry ose kushdoqofte ka pasur te drejte qe e ka leneveten ne hije sepsen ka shume tek vepra e tij qe ia vlen te nxirret ne drite.
• Periudha ne te cilen shkroiShekspiri njihet si periudhaelizabetiane per shkak tembreterimit tembretereshes Elizabete ecila ishte nje admiruese emadhe e vepreave teShekspirit (1558–1603).
• Shekspiri perdor pentametrin jambik per te krijuarndjesite tingelluese.Hamleti eshte shkruar ne varg te parimuar (nevargje te bardha).
• Ashtu si muzika pentametri jambik ka aftesine ekrijimit te nje ritmi qe rrit ndjesine emocionale.• Kjo arrihet me nje zanore tepatheksuar dhe zanoren vijuese tetheksuar:“To BE or NOT to BE . . .”
• HamletHamletFabulaFabula /Nenfabulat/Nenfabulat• Fabula kryesore– Melankolia e Hamletit– Hakmarrja per jeten e mbretit Hamlet– Marrveshjet me Fortinbrasin– Kurthet dhe dredhite• Nenfabulat –Familja e Poloniusit– Dashuria e Ofelise dhe Hamletit– Laerti ne France– Cmenduria e Ofelise
• HamletHamlettemattemat• hakmarrja• cmenduria• lakmia• Udheheqesi ideal• spiunimi• Fuqia e artit
• • Origjina e emrit hamlet vjen nga danishtja Amleth qe do te thote Ibudallallepsur ose I magjepsur.mendohet qe vete shekspiri te keteluajtur rolin e fantazmes te se atit.
• Skema e komunikimit• Derguesi: William Shakespeare• Kanali: Libri• Mesazhi: Hakmarrja e Hamletit• Marresi: Lexuesi• Kodi: Gjuha e shkruaer shqipe• Rreferenti: Historia e Hamletit• Konteksti: Anglia e viteve 1599
• Elementet e tekstit• Hyrja:Shfaqja e fantazmes se te atit• Pika e lidhjes: Reagimi I Klaudit ndaj “vrasjes seGonzagos”,vertetesia e fjaleve te fantazmez.• Zhvillimi:Falja e jetes se mbretit,Vrasja ePollonit,Largimi I Hamletit, Cmenduria dhevdekja e Ofelise,Betimi per hakmarrje I Laertitdhe pakti me klaudin,Ardhja e Hamletit• Pika kulmore: Duluftimi I Hamletit me Laertin• Mbyllja: Vdekja tragjike eLaertit,Hamletit,Gestrudes dhe Klaudit.
• • Hamleti shte shkruar ne nje gjuhe poetike qepermban me shume dramacitet se sa narracion“incidente qe zgjojne meshire si dhe frike ” per tepermbushur keshtu katarsisin emocional. Heroijone tragjik Hamleti kalon neper nje diversitetndjenjash . meshira jane ngihet mbi faktin sefatkeqesite e tij jane me lart se ato cka perballonnje njeri I zakonshem.• Ne strukture nendarjet e akteve sipasteksteve moderne nuk ishin te planifikuaraShakespiri dhe u shaqen 50 vjet pasi u shkrua.Ngjrjet fillojne 2 muaj pas frasjes se mbretithamlet. Akti II zhvillohet 2 muaj pas aktit te pare ,dhe Akti III ndodh nje jave me vone. NdoneseAkti IV ndodh pa pushimdia mund te mendojne seLaertit I duhej kohe qe te merrte vesh vdekjen e tejatit dhe te vinte nga Anglia ne Danimarke. Akti Vduket qe ndosh puthuajse menjehere pas ardhjesse Hamletit. Uniteti I vendit eshte me I madh se aikohor pasi pothuaj cdo ngjarje ndodh ne Elsinore.Shekspiri shpesh ne skena te ndryshme perdorstrukturat paralele keshtu pershembull keshillat eLaertit ndaj se motres ndicen nga keshillat qePolonius I jep te birit.
• Subjekti• Fantazma a mbretit te vrare te Danimakres shfaqet ne Elsinore, dhe shihet fillimisht ngaHoratio dhe nje sherbetor.Horatio I thote birit te mbretit te vdekur, Hamleitit, I cili vendos tetakoje fantazmen.Nga ajo , ai kupton se I ati eshte vrare nga xhaxhai I tij, Klaudius me helmne vesh.Xhaxhai I tij I kishte zene fronin dhe kishte marre nenen Gertrude per grua.• Hamleti tronditet dhe per te zbuluar te verteten, nis te shtiret si I cmendur.Ofelia, e dashura etij bashkepunon me te atin, Polonin dhe mbreterit per te zbuluar te verteten e Hamletit.Duketsikur Hamlet eshte vertete I marre, dhe ai bashkohet me trupen e teatrit per te vene ne skenenje tragjedi ku perhskruhet menyra si Klaudi vrau mbretin.Klaudi nuk e perballoi sot dhe ulargua nga shfaqja, duke e siguruar keshtu Hamletin per fajsine e tij.• Ndersa hyri ne dhomen e nenes, ai vret Polonin I cili ishte fshehur ne dollap.Pas kesaj Ofeliacmendet, dhe Laerti vellai I saj kthehet nga Franca.Klaudi shtyn Laertin kunder Hamletit, dhevendos qe gjate nje dyluftimi rutine, te helmoje shpaten e Laertit, nderkohe qe Hamleti ishtedebuar per ne Anlgi, por u kthye prape prej sulmeve pirate.Ai u kthye gjate funeralit te Ofelisee cila vdiq e mbytur ne lume.• Me pas, Klaudi e merr ne gosti ku kishte vere te helmuar, per Hamletin.Gertruda e pigabimisht dhe vdes, Laerti plagos Hamletin me shpaten e helmuar, dhe me pas veten.Hamletidetyron Klaudin te pije veren e helmuar dhe vdesin te gjithe.Kur vijne norvegjezet per t dhenelajme te luftes, I gjejne te gjithe te vdekur.Ka mbijetuar Horatio miku I Hamletit I cili tregonhistorine e Hamletit.
• PERSONAZHET• Hamleti : karakter kompleks.Intelektual, akademik, I sjellshem.I lekundur, misterioz, Ipasigurte , enigmatic , I rrembyer, melankolik.Ai ka dy karakteristika : gjakftohtesine nekohe rreziku dhe shpejtesine rrufe ne veprim.Tragjizmi I tij qendron ne faktin qe planete medha shpirterore te tij , perballe fatalitetit te vdekjes humbasin kutimin e tyre.Dilemate tij jane te shumta por permendim ate qe c’ka eshte jeta ? detyre apo e drejte e njeriut?Aduhet vendosur puna dhe misioni para dashurise? - fati ironic. Hamleti eshte nje hero Ivetmuar ku kompromisi me kriminelin dhe hiprokizia e jetes nuk I lene vend per tejetuar sic ai do.Hamleti nuk deshiron te vrase mbretin per ti marre fronin, por ai ka idealehumaniste.Ai brengoset per lumturine e pergjithshme dhe do ta ndreqe ate “ kjo bote ushtur”• Klaudi : personazhi antagonist, tiran, egoist, I lig, burracak.Fjalet e tij hipnotizojne pordhe helmojne veshet, njelloj si krimi I tij.• Gertruda : sharmante, karakter I pasur por shpesh keto duken si cilesite e saj te vetme,pasi nuk ka mendime te kthejjta ne situate kritike.
• Kompleksiteti I aksioneve•  Hamleti mendon shume per veprimet e tij,jo vetem persa I perket siguire, por dhegjendjed emocionale, shpirteroreetj.Ndryshe nga ai persnazhet e tjereveprojne pa u menduar gjate, por mesaduket , veprimet e pamenduara mire cojnene demin e vete personazhit.Kujtojme ketuKlaudin me helmin dhe Laertin ne dyluftim.•
• Misteri I vdekjes•  Hamleti obsesionohet me vdekjes.Ai e shefate edhe ne aspektin shpirteror ( fantazma etea tit), edhe fizik (kafka e Jericos).Aigjithashtu e sheh vdekjen si nje mundesi perte shpetuar nga jeta torturuese dhe dilemate tij, por misteri pertej vdekjes eshte ai ckae mban njeriun ende ne jete.
• Mesazhet :• Ide te thella humaniste, ngrihet kulti I njeriutme virtyte qe ngadhejen ne luften kunder sekeqejes dhe bjerrjes qe jane rrenjet e njeshoqerie ne mjerim. Thirrja qe I ben Hamletitnenes se tij eshte universal ne dhimbjen qepercon; aty ku ka shprese virtyti mund telulezoje dhe njeriu mund te gjeje fuqineBrenda vetes qe te permiresoje jeten e tij dhecilesite e tij te brendshme “ Jeto me gjysmenme te paster”.
• Motivet :• 1.Incesti (Klaudio- Gertrude, Laerti – Ofelia, Hamlet- Gertrude)• 2.Urrejtje ndaj femres (Lidhja mes seksualitetit femeror dhe bjerrjes )• 3.Veshet dhe degjimi ( fjalet perdoren si per te komunikuar,ashtu dhe per te shtremberuar realitetin)
• Simbolet :• Kafka e Jericos.• Procesi fizik I vdekjes dhe dekompozimit e habit Hamletin.Ai kujton seJeriko ishte  gaztori I babait te tij, dhe tani ishte ngrene nga krimbat dhe I kishte mbetur vec kafka.Ky fat do t’I perfhije te tere, madje dhe vete mbretin.Mbreti do te jete dhe vete nje dite ushqim per krimbat qe do te perdoren per te peshkuar, e peshqiit ushqim per njerezit.Ne kete menyre, Shekspiri jep ne menyre artistike rrjedhen e jetes per te gjithe njerezit njesoj)• Kjo tragjedi eshte shkruar me varg te bardhe.Shekspiri perdor pesekembeshin jambik per te krijuar ndjesite tingelluese sepse ky varg ka aftesine e krijimit te nje ritmi qe rrit ndjesite emocionale.Ky varg dallohet nga perdorimi I nje zanoreje te patheksuar dhe nje zanoreje te theksuar prapa saj.
• Gjetjet artistike :• 1.Tensioni I trefishte – vrasja e mbretit, cnderimi I nenes, krimi ndaj babait• 2.Fantazma – ne mungese te deshmitareve te gjalle krijon piken e lidhjes• 3.Drama Brenda drames• 4.Marrezia e shtirur.
• MBRETI LIRTragjedi Shekspiriane mbeshtetur ne nje gojedhene  kelte.
• Subjekti :• Mbreti Lir eshte mbreti I Anglise. Ai vendos te lere fronin e tij dhe t’a ndaje mes tre vajzave te tij, Gonerilit, Reganit dhe Kordelias. Ai I vendos ato para nje prove ku do te shihte se cila nga vajzat do ta donte me shume. Dy vajzat e medha  nisin ta manipulojne me fjale, ndersa Kordelja, vajza e vogel thote se ajo e do babain e saj ashtu sic do femije. Prandaj ai nuk I jep asaj nga tokat e veta, por e mallkon  dhe  e debon ate nga shtepia. Nderkohe  Kordelja shkon ne France pasi mbreti I Frances ishte ne dashuri me te. Me pas  Liri e kupton se c’gabim te rende kishte bere pasi dy vajzat e debojne nga shtepia dhe e lene ne shi.• Nderkohe  Konti I Glosterit  ka gjithashtu probleme familjare. Djali I tij I madh, Edmundi, eshte I adaptuar . Ai nuk e pranon dot kete dhe thur nje intrigue sikur djali tjeter , Edgari do te vrase babane e tyre. Ndaj Glosteri e debon Edgarin dhe mban prane vetes Edmundin. Kur Glosteri merr vesh qe Lirin e kane braktisur te bijat, e ndihmon ate. Regan dhe I shoqi I saj ,  e masakrojne per kete, dhe ai perfundon serisht tek Edgari, ku shkoi dhe Liri.• Nje ushtri franceze niset kundra Anlgise, e kryesuar nga Kordelja. Edmundi lidhet me dy motrat, dhe Albani, I shoqi I Gonerilit eshte shume I shqetesuar rreth ceshtjes se Lirit, dhe per pasoje ate e vrasin. Nderkohe ushtria e Kordelias mundet dhe ajo dhe I ati mbahen peng. Nga ana tjeter ushtria angleze e Edmundit dhe motrave thyhet nga ajo e Edgarit. Glosteri tenton te vrase veten, Edgari vret Edmundin, Gonerili vret motren e saj per shkak te xhelozise ndaj Edmundit dhe me pas kryen vetevrasje , Glosteri vdes, Kordelja ekzekutohet dhe Liri vdes I thyer ne zemer me trupin e saj nder duar.
• Personazhet:• Mbreti Lir -  ka nje karakter te dyfishte e kontradiktor ku spikasin: despotizmi mizor me humanizmin e thelle, mendja cinike me ate plot kureshtje, dyshimi me pastertine shpirterore. Ai eshte nje karakter qe eshte formuar nen ndikimin e raporteve te caktuara shoqerore. Edhe ne moshe te madhe, mbreti ka nje krenari te tepruar, e vetem me dinakeri mund t’ia fitosh zemren. Kjo ka ndikuar keq e ne edukimin e vajzave , dhe vete Shekspiri thote keshtu. Edhe ato jane impulsive e I binden mbretit sa per sy e faqe, dhe kur u cenohet interesi  bejne veprime ekstreme. Mbreti Lir vetem kur mbetet jashte kupton te verteten. Ai peson nje goditje te tmerrshme, saqe cmendet. Gjate zhvillimit te ngjarjeve ndryshon dhe mendimi I lexuesit per mbretin. Ne fillim mbreti duket sikur I intereson me shume aparenca se  e verteta. Kordelja eshte vazja e tij e preferuar ne fillim, dhe ai ndoshta e di qe ajo e do me shume, por nuk mund ta pranoje pergjigjen e saj indiferente. Me vone ai meson nga gabimet e tij.
• • Edmundi – eshte antagonisti I tragjedi. Megjithate karakteri I tij eshte kompleks, pasi ai nuk vepron vetem per interesa te tipit dedhira per pushtet, ambicja per sa me shume, por sepse nuk mund te lejoje qe shoqeria ta shohe si nje bastard, sic e cilesoi dhe vete babi I tij. Ai eshte shume I ftohte, porsi dhe shoqeria  ka trajtuar ate, dhe vetem ne fund te tragjedise shfaq nje shenje dobesie, kur sheh qe Gonerili dhe Regani kishin vdekur per te.• Kordelja – Karakteristikat e saj jane bukuria fizike e shpirterore, ndershmeria, perkujdesja, dashuria etj. Ajo kontraston me karakteret e dy motrave. Ajo eshte personifikimi I virtytit, dhe nga ana tjeter nje viktime e pafajshme e padrejtesive te botes.• Regan dhe Gonerili- jane personazhe negative. Ne fillim ato duken te zgjuara, aq te zgjuara sa t’ia hedhin babait te tyre. Me pas ato tregohen te pashpirta dhe shume ambicioze, te pangopura. Nuk kane meshire as kur perzene babain e tyre dhe as kur verbojne Glosterin. Ne fund ato duan te kenaqen me Edmundin, por e keqja I kthehet mrapsht duke I vrare ato te dyja nga duart e njera tjetres.
• Temat :• Autoriteti kunder kaosit Autoriteti kunder kaosit – Liri s’eshte vetem nje baba, por edhe nje mbret. Ai ia le trashegim fronin e tij vajzave, por nga ana tjeter kjo qeverisje I sjell kaos Anglise.• PajtimiPajtimi – Edhe pse Liri e deboi Kordelia, ajo vazhdoi ta doje babain e saj dhe madje ta mbroje ate. Edhe Liri I cili u tregua aq I ashper me te, u lidh me shume se me cdo njeri tjeter.
• Mesazhet :• Ajo percjell ide humaniste. Liri nis te ndieje dhimbje per te varfrit dhe urrerjte e zemerim te thelle kunder krimineleve, hipokrizive dhe sistemit shoqeror. Fataliteti I pashmangshem e heronjve  lidhet me denimin e tyre per te ikur nga bota e se keqes qe u solli aq shume vuajtje sa qene gjalle. Kjo tragjedi eshte kunder erresires se despotizmit te kishte pushtuar Europen ne Rilindje, dhe kjo shfaqet me kundershtimin e hapur ndaj mbretit te Kordelias dhe Kentit. Ne fund ka shprese dhe kjo jepet me fjalet “Ju miq te dashur, te dy tok sundoni, Dhe rregullojeni shtetin e percare.”
• MAKBETH
•   Subjekti• Në Makbethin e Shekspirit, një seri e forcave të punës kundërMakbethit eshte të ketësukses në provë për vrasje mbretitDuncan dhe marrja e fronit Skocez. Si pasojë dherezultat pertë vrarë mbretin Dunkan, personaliteti Makbethi bëhet i ftohtë, martesa etij është e ndarë, miqësitë e tij janëndërprerë, dhe lidhja e tij për vendin e tij është ikomprometuar. Vendimi i tij dhe veprimi për të kryer meparamendim vrasjen, përkeqësohet çdo element të jetës së tij.Aiështë kujtuar vazhdimisht per veprën e tij të tmerrshme mendërgjegjen e tij ulëritës.• Së pari, personaliteti dhe karakteri i Makbethit janë prekurrëndë nga vrasja e tije poshtër. Në fillim të lojës, Makbethiposedon cilësi tëcaktuara kendshem që ilustrojnë atë si njëluftëtar të drejtë, trim dhe fisnik. Këtocilësi shkaktojnëlexuesit të ketë mëshirë për Makbethin si ai zhytet në mëkatdhekorrupsionit. Siç Makbethi lufton veten e tij mbi vendimin për vrasjen e mbretit, ai ështëi gatshëm te luftoje edhe mbi dyshimet. Kjo është një shenjë se ai ka një ndërgjegjetë formuar të arsyeshme dhe për këtë arsye ai do të dalëpër të realizuar fajin e tij dhe aido të jetë i përhumbur nga vendimi i tij për të vrarë. Deri në fund tëshfaqjes,Makbethi ka humbur të gjitha këto cilësi të admirueshme dhe karakteri itij bëhet i ftohtë, i babëzitur,mashtrues, dhe vrasës.
• • Pas vrasjes se Dunkanit, Makbethi bëhet tiran i uritur per pushtet i cili është gati të shkojë në çdomasë, madje edhe për vrasje, për të siguruar pozitën e tij dhe fsheh krimet e tij. Ky transformim ipersonalitetit te Makbethit i ndihmon për të ilustruar se si ai ështënjë hero tragjik. Gjithashtu, Makbethingadalë humbet gjendjen normale të tij pas vrasjessë Duncanit, duke vënë një flutur në personalitetin e tij.• Tjetra, martesa te Makbethit për zonjën Makbeth është ndikuar nga vrasja e tij. Shumëgjëra ndryshojnë gjatë dhe pas mbretvrasjes. Para, Makbethi dhe gruaja e tij janë të dy shumëtë gjallë dhe të kenë një marrëdhënie të qëndrueshme. Siç te Makbethit kalon nëpër procesine vendosjes së Mbretit, Zonja Makbeth është një forcëe tundim dhe e keqe për Makbethin. Kjovrasje e mbretit ndan ata larg si dhe lëvizëse si Makbethit dhe gruan e tij për të humbur mendjet etyre dhe në fund të fundit për vdekjen e tyre. Zonja Makbeth në mënyrë aktivepromovon dhe merrpjesë në vrasjen e cila peshon rëndë në ndërgjegjen e saj. Ajo gjithashtu është e tronditurnga veprimet e saj. Marrëdhënia e tyre bëhet e mbushur me sekretet që ata duhet të mbajnë nga tëgjitha.Martesa është i mbushur me faj dhe peshuar me mëkatin. Zonja Makbeth nëfund vdes nga presionmendor për vrasje qe kishin kryer me Makbethin. Gjithashtu, Makbeth nëfund vdes në duart e Makdafit si pasoje e vrasjes së tij.• Një mënyrë tjetër në të cilën vrasja e Duncanit gërryen jetën Makbethit është në miqësitë tij. Makbethimbante miqësi të shumtë para vrasjes së tij të Duncanit. Me vrasjen Duncandhe rrezimi nga froni, ai atyshkëputë të gjitha lidhjet që ai kishte para vrasjes se tij. Disa shembuj tëkësaj janë që në mënyrë për të siguruar fronin e tij dhe fsheh krimin e tij, Makbeth vret mikun etij të mëparshme dhe shoqërues Bankon.Gjithashtu, lidhja e parë që ai shkatërron është që membretin Dunkan, i cili ishte gjithashtu mik i tij dhe mbajti Makbethin në nderim të lartë dhender. Edhe pse ndoshta nuk është një mik i ngushtë, por megjithatënjë shok dhe njëfisnik shoku, Makdafi është i detyruar për të bërë drejtësi dhe të vrasë Makbethin në betejëdhe tiakthejë kombit te tij lidershipin të ligjshëm. Makbeth arrin në shkatërrimin e cdo miqësie të tij dukevrarë mbretin Duncanit.
• • Së fundi, marrëdhënia e Makbethit për vendin e tij është ndikuar negativishtnga mbretvrasjes tij. Makbethinështë një karakter i respektuar dhe një fisnik, i cili mban njësasi mjaft të konsiderueshme të energjisë ashtu siç është dhe mbahet në favor të lartë nga anae mbretit Dunkan para vrasjes. Vrasjet Makbeth-Mbreti, megjithatë, dhe ai uzurpon ngafroni dhe trashëgimtarët e ligjshëm janë të detyruar tëikin. Makbethi vendosrregulla Scotland me një sundimit tiranik dhe despotike,duketjetersuar veten nga bashkatdhetarët e tij.Bashkatdhetarët e tij fillojnë të dyshojnë tekMakbethi dhe të kuptojë se ai e kishte vrarë mbretin, ata i kthehen kundër tij dhe të formojnënjë kryengritje, ende të përkeqësimin marrëdhëniet e tij me vendin e tij.Një tjetër mënyrëqë respekti dhe besimi e njerëzve të rënies së tij janë të ekspozuara nga fakti se ushtria etijështë e gatshme për të luftuar kundër rebelimit dhe shpejt të dorëzohet dhe kthehetedhe në Makbethinveten.• Vrasja gjak të ftohtë e mbretit Dunkan ka pasoja shume të rënda që kontribuojnë nëpërfundimin tragjik tëtek Makbethi. Çdo aspekt i jetës te Makbethit u ndikohennegativisht nga vendimi i tij dhe veprimit të vrisnin mbretin.
• Dialogu & Monologu• Dialogu eshte njesia ndertimore e nje teksti dramatik. E gjithe ngjarja qezhvillohet ne nje tekst dramatik eshte i ndertuar mbi dialogun dhemonologun.• Dialogu eshte shume i pranishem, pergjithesisht dialogu midis Zonjes.Makbeth dhe vete Makbethit para , gjate dhe pas vrasjes se mbretitDunkan. Ne pjese kemi dhe monolog te Makbethit, i cili ne nje faremenyre ka frike qe te vras mbretin... dhe shpesh here flet me vete.• E gjithe tragjedia zhvillohet ne Skoktland (Sot Skocia). Ne fillim nekeshtjellen e Mbretit Dunkan, dhe me pas e gjithe ngjarja tranfserohet nekeshtjellen e vete Makbethit ne te cilen kryhet dhe vrasja e mbretit
• Personazhet• MakbethiNe dëgjojmë së pari Makbethin në llogarinë e kapitenittë plagosur e trim tij betejës, përshtypja jonë fillestarështë një luftëtar trim dhe iaftë. Kjo perspektivë është e komplikuar, megjithatë, pasi ne shohim Makbethindukebashkëvepruar me tre shtrigat. Ne e kuptojmë që guximi tij fizik është i bashkuar nganjë ambicie tëkonsumimit dhe një tendencë te tij vetë-dyshimi-e parashikim se ai do tëjetë mbreti i sjell atij gëzim, por ai gjithashtu krijon trazira tëbrendshme. Këto tri atribute-trimëri, ambicja, dhe vetë-dyshim-Lufta për zotërim eMakbethit gjatë gjithë shfaqjes. Shakespeare Makbethin e përdor përtë treguar efekte të tmerrshme qëambicia dhe faji mund të ketë për një njeri që imungon forca e karakterit. Makbethii, luftëtar i madh edhe pseai është, është e ndikuarkeq per pasojat psiqike të krimit. Para se të vrasjes se Dunkanit, Makbethit ështërrënuar me merak dhe gati te anulloj krimin. Ai merr mbeshtetje te fortë nga ZonjaMakbethme qëllimin për të shtyrë atë në vrasjes se tij. Pas vrasjes,megjithatë, personaliteti i saj i fuqishëm fillon të shpërbëhet, dukelënë Makbethit gjithnjë vetëm. Ai luhatet midis përshtatjes të veprimit me ethe, në tëcilën ai komplote një seri e vrasjesh për të siguruar fronin e tij, dhe momentet e fajit tëtmerrshme (si, kur fantazmë Bankon duket) dhe pesimizmi absolut (pas vdekjes së gruassë tij, kur ai duket të dorëzohej në dëshpërim) . Këto reflektojnë luhatjet etensionit tragjike brenda Makbethit: ai është njëkohësisht shumë ambicioz për tëlejuar ndërgjegjjentij për të ndaluar atë prej vrasjes në rrugën e tij në fillim dhe tepër indërgjegjshëm të jetë i lumtur me veten e tij si vrasës.
• • Zonja MakbethitZonja Makbethit është një nga personazhet femra më të famshëm dhe të frikshme teShekspirit. Ajo tashmë është komplot i vrasjes se mbretit Dunkan, dhe ajo është më e fortë,e pamëshirshme, dhe mëambicioz se burri i saj. Ajo duket plotësisht i vetëdijshëm për këtë dhe e dise ajo do të duhet të shtyjëMakbethit në kryerjen e vrasjes. Në një moment, ajo dëshiron që ajo tëmos ishte një grua në mënyrë që ajo mund të bëjë atë veten. Kjo temë i marrëdhënies mes gjinisë dhefuqisë është çelësi për karakterin e zonjes Makbeth : burri i saj nënkupton se ajo është njëshpirt mashkullor qe banon ne trupin e femrës, e cila duket se për tëlidhur mashkulloritetin në ambicie dhe dhunës. Shekspiri, megjithatë, duket sikur për të përdoruratë, dhe shtrigat, për të goditur idenë se Makbethi "temperament i patrembur do përbërje / Asgjë,por meshkuj" Këto gra dinake përdorin metodat e femrave për arritjen e pushtetit që është,manipulimi-për të përkrahur ambiciet e tyre gjoja meshkuj. Femrat, qe luajne nënkupton, mund tëjetë aq ambicioz dhe mizor si burrat, ende pengesa sociale u mohojne atyre mjetet për të ndjekurkëto ambicie të tyre.• Tre ShtrigatGjatë gjithë pjeses, edhe shtrigat-të referuara si "motrat të pazakontë" nga shumë personazhe-fshihen simendime të errëta dhe tundimit pandërgjegjshme për të ndaj te keqes. Pjesërisht, atoshkaktojnë dëm qe buron nga fuqitë e tyre mbinatyrore, por kryesisht kjo është rezultat i tëkuptuarit e tyre të dobësive tëtyre specifike bashkëbiseduesit shtesa që ataluajnë me ambicie e Makbethit.• Mbreti Duncan - Mbreti i mirë i Skocisë cilit i Makbethi, në ambicien e tij për kurorën, evret. Duncan ështëmodeli i një sundimtari virtuoz, mirëdashës, dhe largpamës. Vdekja etij simbolizon shkatërrimin e një urdhri në Skoci që mund të rivendosur vetëm kur gjaku i tijDuncan, në personalitetin e Malkolmit, te marre fronin.• Bankua- Trim,pergjithesisht fisnik fëmijët e të cilit, sipas profecisë së shtrigave, do tëtrashëgojnë froninskocez. Ashtu si Makbethit, Bankua mendon te mendimet ambicioze, por ai nukpërkthehet ato mendimenë veprim. Në një kuptim, karakteri Banquo të qëndron sinjë qortim ndaj Makbethit, pasi ai përfaqësonrrugën e Makbethit nuk zgjodhi për të marrë: njërrugë në të cilën ambicja nuk duhet të çojnë në tradhëtidhe vrasje. Në mënyrë tëpërshtatshme, atëherë, ajo është fantazmë-dhe Bankua nuk u be bashkeautor i vrasjes se mbretitDukan. Përveç kësaj për personifikuar fajin Makbethittë për vrasjene Banquo, fantazmëgjithashtu kujton Makbethit se ai nuk imiton reagimin e etij ndaj profecisë së shtrigave.
• Tema & Mesazhi• Ne vepren e shquar te W.Shakespeare “Makbethi”, ne fakt nukmund te vecohet nje mesazh qe i cili te permbledh te gjithe vepren.Ketu dalin disa te tille per shembull : “Asnjehere mos u besoprofetsive te cilat mendojne se parashikojne fatin, ai vjen vetepavarsisht nga ajo qe ju beni”, ose kjo: “Duke pasur shumeambicie mund te humbasim kursin e veprimit” etj…• Por si ne cdo tekst tjeter dramatik, ketu mesazhi nuk eshte imbyllur por eshte i hapur pre reflektime dhe debate nga lexuesit.• Une mendoj se Ambicia per te arritur dicka qe eshte me“lart” nesh dhe qe shpesh here here eshte e pamundur, ben qe nete dalim nga vetvetja dhe te kontrollohemi nga dikush tjeter, dukeu vendosur nje hap para fatit.
• • Jul Cezari është tragjedia e parë e Shekspirit nga tri tragjeditë me temë ngahistoria romake. Ashtu si "Antoni dhe Kleopatra" dhe "Karioliani", "Jul Cezari"është një dramatizimi i ngjarjeve të vërteta. Shekspiri shkruan për Cezarin, Brutindhe Mark Antonin duke u mbështetur mbi Lives të historianit të lashtë, Plutarkut,si burimi kryesor i subjektit të tragjedisë dhe karaktereve. Jul Cezari ështëgjithashtu një tragjedi, por pavarësisht nga titulli, karakteri tragjik i pjesës ështëBruti, romaku fisnik, vendimi i të cilit për të marrë pjesë në komplot për hir tëlirisë, e çon atë në një konflikt personal dhe vendin e tij në një luftë civile.Studiuesit e letërsisë kanë debatuar për shekuj me radhë në lidhje me çështjen secili është në të vërtetë protagonisti i kësaj tragjedie. Përgjigjia thjesht esipërfaqshme do të ishte Jul Cezari. Në fund të fundit, tragjedia ka emrin e tij dhengjarjet e tragjedisë lidhen të gjitha me të. Sidoqoftë, Cezari shfaqet vetëm në triskena (katër nëse përfshihet edhe fantazma), duke e bërë kështu të pamundurzgjedhjen e protagonistit që supozohet të jetë karakteri kryesor. Ndërkohë, Bruti qëshfaqet shumë më shpesh se Cezari (dhe në fakt shkon deri në skenëpërfundimtare) nuk është karakteri kryesor i tragjedisë dhe është listuar në emrat evetave jo vetëm pas Cezarit, por pas gjithë triumviratit dhe disa senatorëve, të cilëtmezi shfaqen në tragjedi. Përcaktimi i protagonistit është një nga shumë çështjettërheqëse që paraqet tragjedia.Jul Cezari
• ROMEO DHE ZHULJETA• Romeo dhe zhulijeta eshte nje nga veprat e Shekspirit qe shquhetme nje origjinalitet te rralle ku si force kryesore dhe frymezimshkrimtari mer nje dashuri te madhe, nje dashuri qe nuk njehkufi, dashuri qe edhe vdekja nuk mund ta ndaloje sepse shpirtatqedo jene do te jen ata qe do I perkasin njeritjetrit pa marparasysh gjithqka dhe cdogjeje.Keto karakteristika mjaft mir Iverejm gjat leximit te vepres dhe thjesht mahnitemi me menyrenperfekte qe shkrimtari ka paraqitur ato dhe thjesht ne shum casteaq shum thellohemi ne veper sa qe personat na duken aq reale dhengjarjet aq te njohura sepse stili dhe menyra e veprimit teshkrimtarit eshte e jashtzakonshme dhe shum mahnitese.
• • “Romeo dhe Zhulieta” Për herë të parë në një tekst dramatik paraqiten personazheplotësisht të individualizuara dhe të gjalla, në zhvillim shpirtëror fizik. Kjo është njëdramë me një përmbajtje të theksuar lirike. Subjekti i veprës është shumë i thjeshtë dhenë qendër të tij vendoset dashuria e dy të rinjve, të cilët iu takojnë familjeve Kapulet eMontag që janë në hasmëri me njëra tjetrën. Për shkak të këtij dashuria e tyre pengohetdhe ndalohet. Por është dashuria forca kryesore lëvizëse e intrigës dhe pasioni kryesorqë i ndërlidh ndjenjat. Skenat kur dialogojnë dy të dashuruarit janë shprehje tëfuqishme dashurie, me pasazhe të mrekullueshme lirike, të cilat e bëjnë Romeon eZhulietën të thuhet se është himni më i madh kushtuar dashurisë rinore. Vdekjen e tyrenë fund të tragjedisë është një kambanë e zishme kundër botës së mykur mesjetare dhealarm për mbrojtjen e dashurisë, si forcë jetëdhënëse.Romeo Djali dhe trashëgimtari i zotit Montague dhe zonjes Montague. Një djalë i rirreth te gjashtëmbëdhjetave, Romeo është i bukur, inteligjent, dhe të ndjeshme. Edhepse impulsiv dhe i papjekur, idealizmi i tij dhe pasioni e bëjne atë një karakterjashtëzakonisht te pëlqyeshëm. Ai jeton në mes të një grindje të dhunshme mes familjessë tij dhe Capulets, por ai nuk është aspak i interesuar në dhunë. Interesi i tij i vetëmështë dashuria dhe ai shkon në ekstrem për të provuar seriozitetin e ndjenjat e tij. Aimartohet fshehurazi meJulieten, e bija e armikut më të keq të atit Juliet Bija e Capuletdhe zonjes Capulet. Një vajze trembëdhjetëvjeçare, Juliet fillon të luajë si një fëmijënaiv e cili ka menduar pak rreth dashurisë dhe martesës, por ajo rritet shpejt pas rëniesnë dashuri me Romeon, i biri i armikut të madh të familjes së saj.