Makbethi , Uilliam Shekspir analize dhe koment | Maturanti Shqiptar
shiko fast and furious 7 me titra shqip

Saturday, February 9, 2013

Makbethi , Uilliam Shekspir analize dhe koment


Ø      Subjekti

NĂ« Makbethin e Shekspirit, njĂ« seri e forcave tĂ« punĂ«s kundĂ«r Makbethit eshte  tĂ« ketĂ« sukses nĂ« provĂ« pĂ«r vrasje mbretit Duncan dhe marrja e fronit Skocez. Si pasojĂ« dhe rezultat per tĂ« vrarĂ« mbretin Dunkan, personaliteti Makbethi bĂ«het i ftohtĂ«, martesa e tij Ă«shtĂ« e ndarĂ«, miqĂ«sitĂ« e tij janĂ« ndĂ«rprerĂ«, dhe lidhja e tij pĂ«r vendin e tij Ă«shtĂ« i komprometuar. Vendimi i tij dhe veprimi pĂ«r tĂ« kryer me paramendim vrasjen,  pĂ«rkeqĂ«sohet çdo element tĂ« jetĂ«s sĂ« tij. Ai Ă«shtĂ« kujtuar vazhdimisht per veprĂ«n e tij tĂ« tmerrshme me ndĂ«rgjegjen e tij ulĂ«ritĂ«s.
Së pari, personaliteti dhe karakteri i Makbethit janë prekur rëndë nga vrasja e tij e poshtër. Në fillim të lojës, Makbethi posedon cilësi të caktuara kendshem që ilustrojnë atë si një luftëtar të drejtë, trim dhe fisnik. Këto cilësi shkaktojnë lexuesit të ketë mëshirë për Makbethin si ai zhytet në mëkat dhe korrupsionit. Siç Makbethi lufton veten e tij mbi vendimin për vrasjen e mbretit, ai është i gatshëm te luftoje edhe mbi dyshimet. Kjo është një shenjë se ai ka një ndërgjegje të formuar të arsyeshme dhe për këtë arsye ai do të dalë për të realizuar fajin e tij dhe ai do të jetë i përhumbur nga vendimi i tij për të vrarë. Deri në fund të shfaqjes, Makbethi ka humbur të gjitha këto cilësi të admirueshme dhe karakteri i tij bëhet i ftohtë, i babëzitur, mashtrues, dhe vrasës. Pas vrasjes se Dunkanit, Makbethi bëhet tiran i uritur per pushtet i cili është gati të shkojë në çdo masë, madje edhe për vrasje, për të siguruar pozitën e tij dhe fsheh krimet e tij. Ky transformim i personalitetit te Makbethit i ndihmon për të ilustruar se si ai është një hero tragjik. Gjithashtu, Makbethi ngadalë humbet gjendjen normale të tij pas vrasjes së Duncanit, duke vënë një flutur në personalitetin e tij.
Tjetra, martesa te Makbethit pĂ«r zonjĂ«n Makbeth Ă«shtĂ« ndikuar nga vrasja e tij. ShumĂ« gjĂ«ra ndryshojnĂ« gjatĂ« dhe pas mbretvrasjes. Para, Makbethi dhe gruaja e tij janĂ« tĂ« dy shumĂ« tĂ« gjallĂ« dhe tĂ« kenĂ« njĂ« marrĂ«dhĂ«nie tĂ« qĂ«ndrueshme. Siç te Makbethit kalon nĂ«pĂ«r procesin e vendosjes sĂ« Mbretit, Zonja Makbeth Ă«shtĂ« njĂ« forcĂ« e tundim dhe e keqe pĂ«r Makbethin. Kjo vrasje e mbretit ndan ata larg si dhe lĂ«vizĂ«se si Makbethit dhe gruan e tij pĂ«r tĂ« humbur mendjet e tyre dhe nĂ« fund tĂ« fundit pĂ«r vdekjen e tyre. Zonja Makbeth nĂ« mĂ«nyrĂ« aktive promovon dhe merr pjesĂ« nĂ« vrasjen e cila peshon rĂ«ndĂ« nĂ« ndĂ«rgjegjen e saj. Ajo gjithashtu Ă«shtĂ« e tronditur nga veprimet e saj. MarrĂ«dhĂ«nia e tyre bĂ«het e mbushur me sekretet qĂ« ata duhet tĂ« mbajnĂ« nga tĂ« gjitha.Martesa Ă«shtĂ« i mbushur me faj dhe peshuar me mĂ«katin. Zonja Makbeth nĂ« fund vdes nga presion mendor pĂ«r vrasje qe kishin kryer me Makbethin. Gjithashtu, Makbeth nĂ« fund vdes nĂ« duart e Makdafit  si pasoje e  vrasjes sĂ« tij.
Një mënyrë tjetër në të cilën vrasja e Duncanit gërryen jetën Makbethit është në miqësi të tij. Makbethi mbante miqësi të shumtë para vrasjes së tij të Duncanit. Me vrasjen Duncan dhe rrezimi nga froni, ai aty shkëputë të gjitha lidhjet që ai kishte para vrasjes se tij. Disa shembuj të kësaj janë që në mënyrë për të siguruar fronin e tij dhe fsheh krimin e tij, Makbeth vret mikun e tij të mëparshme dhe shoqërues Bankon. Gjithashtu, lidhja e parë që ai shkatërron është që me mbretin Dunkan, i cili ishte gjithashtu mik i tij dhe mbajti Makbethin në nderim të lartë dhe nder. Edhe pse ndoshta nuk është një mik i ngushtë, por megjithatë një shok dhe një fisnik shoku, Makdafi është i detyruar për të bërë drejtësi dhe të vrasë Makbethin në betejë dhe t'ia kthejë kombit te tij lidershipin të ligjshëm. Makbeth arrin në shkatërrimin e cdo miqësie të tij duke vrarë mbretin Duncanit.
SĂ« fundi, marrĂ«dhĂ«nia e Makbethit pĂ«r vendin e tij Ă«shtĂ« ndikuar negativisht nga mbretvrasjes tij. Makbethin Ă«shtĂ« njĂ« karakter i respektuar dhe njĂ« fisnik, i cili mban njĂ« sasi mjaft tĂ« konsiderueshme tĂ« energjisĂ« ashtu siç Ă«shtĂ« dhe mbahet nĂ« favor tĂ« lartĂ« nga ana e mbretit Dunkan para vrasjes. Vrasjet Makbeth-Mbreti, megjithatĂ«, dhe ai uzurpon nga froni dhe  trashĂ«gimtarĂ«t e ligjshĂ«m janĂ« tĂ« detyruar tĂ« ikin. Makbethi vendos rregulla Scotland me njĂ« sundimit tiranik dhe despotike,duke tjetersuar veten nga bashkatdhetarĂ«t e tij. BashkatdhetarĂ«t e tij fillojnĂ« tĂ« dyshojnĂ« tek Makbethi dhe tĂ« kuptojĂ« se ai e kishte vrarĂ« mbretin, ata i kthehen kundĂ«r tij dhe tĂ« formojnĂ« njĂ« kryengritje, ende tĂ« pĂ«rkeqĂ«simin marrĂ«dhĂ«niet e tij me vendin e tij. NjĂ« tjetĂ«r mĂ«nyrĂ« qĂ« respekti dhe besimi e njerĂ«zve tĂ« rĂ«nies sĂ« tij janĂ« tĂ« ekspozuara nga fakti se ushtria e tij Ă«shtĂ« e gatshme pĂ«r tĂ« luftuar kundĂ«r rebelimit dhe shpejt tĂ« dorĂ«zohet dhe kthehet edhe nĂ« Makbethin veten.
Vrasja gjak tĂ« ftohtĂ« e mbretit Dunkan ka pasoja shume tĂ« rĂ«nda qĂ« kontribuojnĂ« nĂ« pĂ«rfundimin tragjik tĂ« tek Makbethi. Çdo aspekt i jetĂ«s te Makbethit u ndikohen negativisht nga vendimi i tij dhe veprimit tĂ« vrisnin mbretin.

Ø     Didaskalit
Didaskalite jane fjalet e autorit ne kllapa te cilat tregojne per veprimet  e tyre, mimiken, vendin ku ndodhen etj. Didaskalit ne kete tragjedi nuk jane te shumta, jane te pakta dhe sistematike. Keto perdoren per te treguar veprimet e aktoreve.
Ø     Dialogu & Monologu
Dialogu eshte njesia ndertimore e nje teksti dramatik. E gjithe ngjarja qe zhvillohet ne nje tekst dramatik eshte i ndertuar mbi dialogun dhe monologun.
Dialogu eshte shume i pranishem, pergjithesisht dialogu midis Zonjes. Makbeth dhe vete Makbethit para , gjate dhe pas vrasjes se mbretit Dunkan. Ne  pjese kemi dhe monolog te Makbethit, i cili ne nje fare menyre ka frike qe te vras mbretin... dhe shpesh here flet me vete. 
E gjithe  tragjedia zhvillohet ne Skoktland (Sot Skocia).  Ne fillim ne keshtjellen e Mbretit Dunkan, dhe me pas e gjithe ngjarja tranfserohet ne keshtjellen e vete Makbethit ne te cilen kryhet dhe vrasja e mbretit.

Ø     Peronazhet:
*      Makbethi
Ne dëgjojmë së pari Makbethin në llogarinë e kapitenit të plagosur e trim tij betejës, përshtypja jonë fillestar është një luftëtar trim dhe i aftë. Kjo perspektivë është e komplikuar, megjithatë, pasi ne shohim Makbethin duke bashkëvepruar me tre shtrigat. Ne e kuptojmë që guximi tij fizik është i bashkuar nga një ambicie të konsumimit dhe një tendencë te tij vetë-dyshimi-e parashikim se ai do të jetë mbreti i sjell atij gëzim, por ai gjithashtu krijon trazira të brendshme. Këto tri atribute-trimëri, ambicja, dhe vetë-dyshim-Lufta për zotërim e Makbethit gjatë gjithë shfaqjes. Shakespeare Makbethin e përdor për të treguar efekte të tmerrshme që ambicia dhe faji mund të ketë për një njeri që i mungon forca e karakterit. Makbethii, luftëtar i madh edhe pse ai është, është e ndikuar keq per pasojat psiqike të krimit. Para se të vrasjes se Dunkanit, Makbethit është rrënuar me merak dhe gati te anulloj krimin. Ai merr mbeshtetje te fortë nga Zonja Makbethme qëllimin për të shtyrë atë në vrasjes se tij. Pas vrasjes, megjithatë, personaliteti i saj i fuqishëm fillon të shpërbëhet, duke lënë Makbethit gjithnjë vetëm. Ai luhatet midis përshtatjes të veprimit me ethe, në të cilën ai komplote një seri e vrasjesh për të siguruar fronin e tij, dhe momentet e fajit të tmerrshme (si, kur fantazmë Bankon duket) dhe pesimizmi absolut (pas vdekjes së gruas së tij, kur ai duket të dorëzohej në dëshpërim) . Këto reflektojnë luhatjet e tensionit tragjike brenda Makbethit: ai është njëkohësisht shumë ambicioz për të lejuar ndërgjegjjen tij për të ndaluar atë prej vrasjes në rrugën e tij në fillim dhe tepër i ndërgjegjshëm të jetë i lumtur me veten e tij si vrasës.
*      Zonja Makbethit
 Zonja Makbethit Ă«shtĂ« njĂ« nga personazhet femra mĂ« tĂ« famshĂ«m dhe tĂ« frikshme te Shekspirit. Ajo  tashmĂ« Ă«shtĂ« komplot i vrasjes se mbretit Dunkan, dhe ajo Ă«shtĂ« mĂ« e fortĂ«, e pamĂ«shirshme, dhe mĂ« ambicioz se burri i saj. Ajo duket plotĂ«sisht i vetĂ«dijshĂ«m pĂ«r kĂ«tĂ« dhe e di se ajo do tĂ« duhet tĂ« shtyjĂ« Makbethit nĂ« kryerjen e vrasjes. NĂ« njĂ« moment, ajo dĂ«shiron qĂ« ajo tĂ« mos ishte njĂ« grua nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« ajo mund tĂ« bĂ«jĂ« atĂ« veten. Kjo temĂ« i marrĂ«dhĂ«nies mes gjinisĂ« dhe fuqisĂ« Ă«shtĂ« çelĂ«si pĂ«r karakterin e zonjes Makbeth : burri i saj nĂ«nkupton se ajo Ă«shtĂ« njĂ« shpirt mashkullor qe banon ne trupin e femrĂ«s, e cila duket se pĂ«r tĂ« lidhur mashkulloritetin nĂ« ambicie dhe dhunĂ«s. Shekspiri, megjithatĂ«, duket sikur pĂ«r tĂ« pĂ«rdorur atĂ«, dhe shtrigat, pĂ«r tĂ« goditur idenĂ« se Makbethi "temperament i patrembur do pĂ«rbĂ«rje / AsgjĂ«, por meshkuj" KĂ«to gra dinake pĂ«rdorin metodat e femrave pĂ«r arritjen e pushtetit qĂ« Ă«shtĂ«, manipulimi-pĂ«r tĂ« pĂ«rkrahur ambiciet e tyre gjoja meshkuj. Femrat, qe luajne nĂ«nkupton, mund tĂ« jetĂ« aq ambicioz dhe mizor si burrat, ende pengesa sociale u mohojne atyre mjetet pĂ«r tĂ« ndjekur kĂ«to ambicie tĂ« tyre.
*      Tre Shtrigat
Gjatë gjithë pjeses, edhe shtrigat-të referuara si "motrat të pazakontë" nga shumë personazhe-fshihen si mendime të errëta dhe tundimit pandërgjegjshme për të ndaj te keqes. Pjesërisht, ato shkaktojnë dëm qe buron nga fuqitë e tyre mbinatyrore, por kryesisht kjo është rezultat i të kuptuarit e tyre të dobësive të tyre specifike bashkëbiseduesit shtesa që ata luajnë me ambicie e Makbethit.

*      Mbreti Duncan - Mbreti i mirĂ« i SkocisĂ« cilit i Makbethi, nĂ« ambicien e tij pĂ«r kurorĂ«n, e vret. Duncan Ă«shtĂ« modeli i njĂ« sundimtari virtuoz, mirĂ«dashĂ«s, dhe largpamĂ«s. Vdekja e tij simbolizon shkatĂ«rrimin e njĂ« urdhri nĂ« Skoci qĂ« mund tĂ« rivendosur vetĂ«m kur gjaku i tij Duncan, nĂ« personalitetin e Malkolmit, te marre fronin.

*      Macduff - NjĂ« njeri fisnik skocez armiqĂ«sor nĂ« mbretĂ«rimin Makbethi-sĂ« nga fillimi. Ai pĂ«rfundimisht bĂ«het njĂ« udhĂ«heqĂ«s i kryqĂ«zatĂ« pĂ«r te mundur Makbethin. Misioni i kryqĂ«zatĂ« Ă«shtĂ« pĂ«r tĂ« vendosur mbretit e ligjshĂ«m, Malkolin  nĂ« fron, por Makdafi gjithashtu dĂ«shiron hakmarrjen pĂ«r vrasjen e gruas dhe femijeve te tij nga Makbethi.

*      Malkolm - biri i Dunkanit , tĂ« cilit rivendosja nĂ« fron sinjalizon kthimin e SkocisĂ« pĂ«r tĂ« udhehequr pas mbretĂ«rimit tĂ« Makbethit sĂ« terrorit. Malkolm bĂ«het njĂ« sfidĂ« serioze pĂ«r Makbethi me ndihmĂ«n Makdafit (dhe mbĂ«shtetjen e AnglisĂ«). Para kĂ«saj, ai duket i dobĂ«t dhe i paqartĂ« nga fuqite e tij, si kur ai dhe Donalbain largohet nga skocia pas vrasjes sĂ« babait tĂ« tyre.

*      Bankua- Trim,pergjithesisht fisnik fĂ«mijĂ«t e tĂ« cilit, sipas profecisĂ« sĂ« shtrigave, do tĂ« trashĂ«gojnĂ« fronin skocez. Ashtu si Makbethit, Bankua  mendon te mendimet ambicioze, por ai nuk pĂ«rkthehet ato mendime nĂ« veprim. NĂ« njĂ« kuptim, karakteri Banquo tĂ« qĂ«ndron si njĂ« qortim ndaj Makbethit, pasi ai pĂ«rfaqĂ«son rrugĂ«n e Makbethit nuk zgjodhi pĂ«r tĂ« marrĂ«: njĂ« rrugĂ« nĂ« tĂ« cilĂ«n ambicja nuk duhet tĂ« çojnĂ« nĂ« tradhĂ«ti dhe vrasje. NĂ« mĂ«nyrĂ« tĂ« pĂ«rshtatshme, atĂ«herĂ«, ajo Ă«shtĂ« fantazmĂ«-dhe Bankua nuk u be bashkeautor i vrasjes se mbretit Dukan. PĂ«rveç kĂ«saj pĂ«r personifikuar fajin MakbethittĂ« pĂ«r vrasjen e Banquo, fantazmĂ« gjithashtu kujton Makbethit se ai nuk imiton reagimin e e tij ndaj profecisĂ« sĂ« shtrigave.

*      Fleanci - Djali Bankuas, i cili i mbijeton pĂ«rpjekjeve Makbethit  pĂ«r ta vrarĂ«. NĂ« fund tĂ« shfaqjes, vendndodhja Fleance janĂ« tĂ« panjohura. Me sa duket, ai mund tĂ« vijĂ« nĂ« rregull ne Skoci, profeci e shtrigave qĂ« bijtĂ« e tij do tĂ« ulet nĂ« fronin skocez.

*      Lenoksi - NjĂ« njeri fisnik skocez.

*      Rossi - NjĂ« njeri fisnik skocez
.
*      VrasĂ«sit - NjĂ« grup vrasesish te punesuar nga Makbethit pĂ«r vrasje Bankos, tĂ« Fleancit (tĂ« cilin ata dĂ«shtojnĂ« pĂ«r tĂ« vrarĂ«), dhe gruan e Makdafit dhe fĂ«mijĂ«t.
*     
Portieri - rojë te porta i dehur i kështjellës të Makbethit.
*     
Zonja Makdafit - bashkëshortja Makdafit .Skena në kështjellën e saj ofron vështrim tonë vetëm e një fushë të brendshëm tjetër se ajo e Makbethit dhe Zonja Makbeth. Ajo dhe shtëpia e saj shërbejnë si kontrast me Zonja Makbethit dhe botës skëterre .

*      Donalbain - Djali Duncan dhe vĂ«llai i vogĂ«l i Malkolm-sĂ«.
Ø  Personazhe te tjere:  Mentethi, Angusi, Kethnesi, Sivardi, Setoni, I biri i Makdafit, nje doktor Anglez, nje doktor Skocez, nje  Reshtar, nje Plak, Hekata.
Ø   Gjuha dhe stili
Gjuha eshte e stilit tragjedik. Kohet e foljeve me shume jane ne kohen e tashme, por kemi raste edhe te perdorimit te foljeve ne kohen e kryer te thjesht dhe ne te ardhmen. Fjalet jane te drejtperdrejta dhe pa nenkuptime, sepse fjalit merren ne kuptimin e pare te tyre. Ato jane te zgjedhura dhe me nje retorike te larte.
Ø   Tema & Mesazhi
Ne vepren e shquar te W.Shakespeare “Makbethi”, ne fakt nuk mund te vecohet nje mesazh qe i cili te permbledh te gjithe vepren. Ketu dalin disa te tille per shembull : “Asnjehere mos u beso profetsive te cilat mendojne se parashikojne fatin, ai vjen vete pavarsisht nga ajo qe ju beni”, ose kjo: “Duke pasur shume ambicie mund te humbasim kursin e veprimit” etj…
Por si ne cdo tekst tjeter dramatik, ketu mesazhi nuk eshte i mbyllur por eshte i hapur pre reflektime dhe debate nga lexuesit.
            Une mendoj se Ambicia per te arritur dicka qe eshte me “lart” nesh dhe qe shpesh here here eshte e pamundur, ben qe ne te dalim nga vetvetja dhe te kontrollohemi nga dikush tjeter, duke u vendosur nje hap para fatit.
Lexo me shume...
[Autentike] 
at
Labels: ,

11 comments :

  1. AnonymousMay 15, 2013 at 5:40 AM

    Analize shume e detajuar dhe e arritur por vetem se ai nuk eshte konteksti por subjekti !!!Te konteksti hyjne te gjithe rrethanat politike, sociale e historike te kohes kur eshte shkruajtur vepra :)

    ReplyDelete
  2. UnknownMay 15, 2013 at 5:26 PM

    Shume Faleminderit te fjalet qe the... Jam munduar qe te bej dicka te bukur, dhe mesa duket ia paskam arritur, sepse eshte nje nga detyrat me te klikuara...
    Persa i perket Asaj qe sapo the, eshte gje qe rregullohet... dhe une kam nevoj per dicka te tille. Flm

    Ps: Heres tj lerni nje menyre kontakti. FLM

    ReplyDelete
  3. paolaMay 26, 2013 at 6:39 PM

    mund te ta vjedh pak kete est djali haghgag se jam bere hajdute e pa pare keto kohe :P

    ReplyDelete
  4. UnknownMay 27, 2013 at 5:14 PM

    merre xhan :*

    ReplyDelete
  5. paolaMay 27, 2013 at 7:12 PM

    e kam marre pa me kthyer prgj ti oree...pse apo me duhet leje se mos ke copy right ti hahah e mban mend kete hah :P

    ReplyDelete
  6. UnknownMay 27, 2013 at 9:16 PM

    ashtu e ?


    kerkoje ne internet dhe po e gjete 1 si kjo, un te jap cfarete duash... kete e kam bere vet pz, kam lex librin dhe e kam bere vete. dhe kam marr 10*...

    hahh si se mbaj mend :P

    ReplyDelete
  7. paolaMay 27, 2013 at 11:16 PM

    hahaha ehe

    ueeee sikur te gjeja nje prz se e di ca do kerkoja ?? ate udhetimin ne dubai ahagagha qe ma ke lene pengggggg hahaha :P
    marshalllaaaaaaaa kurse mua me duhen t gjitha tragjedite e shekspirit :( hhehe :P

    nrm qe e mban mend ore se vet ma the hahaha :P ca presioni e ? haha :P

    ReplyDelete
  8. UnknownMay 28, 2013 at 8:12 AM

    ahhahahha.... pak dashke pz.... :P ok, jam gati te ta p;lotesoj deshiren nqs e gjene nje te tille,... ;D

    ahhaha, ska si te jete ndryshe, se ne ne ate menyre jemi njohur.. apo jo :P :*

    ReplyDelete
  9. AnonymousMay 30, 2013 at 3:56 PM

    Shuuume shume flm x detajimin e sakte x kt veper ! ;)

    ReplyDelete
  10. UnknownMarch 14, 2022 at 6:38 PM

    Hej te lutem mund te me japesh info me shume per dialogun&monologun se me duhet nsr per ne shkoll te lutem 🙌

    ReplyDelete

Subscribe to: Post Comments ( Atom )
Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Shkarko app Gjoba
per te kontrolluar
gjobat tuaja